د پښتنو ميشل نيکامَنکېنګ……. شهیده ماروه – عمېر خان

متعلقه مضامين

“د ديدار شوق او عامر” – سکندر خان سکندر

د هجري کلېنډر د مياشتو پۀ نومونو کښې پټ رازونه – فضل مومند

غني خان، يوه کتنه – مولانا محمد يوسف بونېرے، کوالالمپور

ميشل نيکامنکېنګ، که څۀ هم عمر ئې يوولس کاله دے، خو پۀ دې عمر کښې هم د يو لوړ شخصيت مالکه ده. مور پلار د وړوکوالي نه د مطالعې پۀ خوند پوهه کړې وه. دغه لامل ؤ چې پۀ دې عمر کښې ئې نړيوال شهرت تر لاسه کړو. ميشل د جنوبي افريقې ښار جوهانسبرګ استوګنه ده. خو پۀ يوولس کاله عمر کښې د افريقې سره سره پۀ ټوله نړلۍ کښې د ماشومانو د حقونو پۀ اړه يوه وتلې نامه لري. تر دې چې يونيسېف د نېلسن منډېلا مجسمې سره د هغې مجسمه ودروله. ميشل درې ويشتم (۲۳) دستمبر دوه زره اته (۲۰۰۸) کښې زېږېدلې. پۀ دوه کاله عمر کښې هغه پۀ يو ځاے ښوونځي کښې داخل کړے شوه. څلور کاله عمر کښې پۀ هغې د کتابونو لوستلو جنون سور شو. هغې ګڼ شمېر واړه لوي کتابونه ولوستل. او چې د شپږو کالو شوه نو د لوستلو سره ئې ليکل هم پېل کړو. پۀ دغه کال کښې د هغې دوه کتابونه خپارۀ شو. د يو نوم “د څپو انتظار” او د بل نوم “هغه وړه ماشومه چې پۀ ځان باور لري” ؤ. د عمر پۀ اتم کال ئې دوه نور کتابونه ښکاره شو، “وړوکې منکېنګ” او “د سونې ګوتمه”. ميشل تر اوسه نهه کتابونه ليکلي دي. قدرت هغه ډېر عجيبه استعدادونو سره زېږولې ده. د مستقل مزاجۍ ئې دا حال دے چې يو کتاب پېل کړې نو تر څو چې ئې پاے ته نه وي رسولے نو پرېږدي ئې نه. د ښوونځي پۀ سبق کښې هم ډېره تکړه ده، پۀ هر ازمېښت کښې وچتې شمېرې اخلي. د دې سره د لامبو، موسيقۍ او د لوبو هم شوقي ده. مناظرو کښې هم ګډون کوي او خلق د هغې استعداد ته کتو سره ګوته پۀ خلۀ پاتې شي. ميشل له ډېر انعامونه ورکړے شوي. د ماشومانو لپاره خوندورې قيصې ليکنو له کبله پۀ دوه زره شپاړسم کښې يونيسف پنځه نورو ليکوالانو سره ميشل له‌ هم يو اېوارډ ورکړے. پۀ کال دوه زره اتلسم اسټراليا کښې يو کانفرنس لپاره راغوښتې شوې مېلمنو کښې د ميشل نامه هم وه. ميشل د ښوونې خورولو لپاره خپله يوه موسسه هم لري. دغه رنګ هر ماشوم ته خداے څۀ نه څۀ استعداد وربخښلے دے.

که يو اړخ ته ميشل نيکامنکينګ خپل استعدادونه د نړۍ پۀ مخ راسپړي نو بل اړخ ته زمونږ د ژوبل ژوبل قام ميشل نيکامنکينګ (ماروه) باندې د ژوند رڼا ګانې تمامي کړے کېږي او خپل بلها فکري استعدادونو سره د وحشي حوس پرستو خېټې ته لوېږي. د کراچۍ ښار چې تل د پښتنو د ماتو پښتو هديره ګرځېدلې ( لا ډکه نۀ ده او خداے خبر چې نور څومره ځاے لري) اوس ئې زموږ تنکو پوټو ته مخ کړو. ماروه چې لا د پنځو کالو وه، د خندا ګانو سرچينه وه، د بابا د ستړي وجود ارام او د مور د غېږې ښکلا وه، د وږو سترګو د نظر شوه او د حوا پاکه لمن سخا شوه. د هغې معصومو اننګو کښې ژوند سا اخستو نه مخکښې وويستل شوه. د دې ګناه څۀ وه؟ دا پښتنه نيکا منکينګ وه! دا د استعدادنو ډکه ماروه! خو افسوس چې پښتنه وه نو ځکه د ژوند پېل ئې د ښوونځي نه نه د چم د کوڅې نه کول يقيني ؤ. ماروه پۀ خپل ژوند کښې مسته وه، د شرمخانو ناخبره وه، د ۴ ستمبر ورځ وه، خېټې ئې خواږۀ وغوښتل، د دکان پۀ لار روانه شوه او بيا بېرته رانغله. مور پلار چې ئې خبر شو نو پۀ سر ئې تندر پرېوت، مور ئې پۀ غوغا شوه پلار ئې پۀ کوڅو شو. يو ته وائي بل ته وائي: “روره! تا زما د زړۀ ټکور ليدلے؟” نه کاکا ماښام راهسې دغلته ولاړ يم خو ما ستا بچۍ نۀ ده ليدلې. دخوږو دوکان سره ولاړ زلمي چې دا ځواب ورکولو نو د پلار زړۀ لا نرے شي. ګاونډيان ټول خبر شي، پۀ جومات کښې اعلان وشي، د ماسخوتن لمونځونه وشي خو د ماروه هېڅ درک نه لګي. ماروه څۀ شوه؟ چرته لاړه؟ د هر سړي پۀ خولۀ دا پوښتنه وه خو ځواب چا سره نه ؤ. دا شپه تېره شوه، بله تېره شوه، ماشومه نشته خدايا خېر!. پۀ پاکستان کښې دا معمول دے چې يو ځل سړے د کوره ورک شو نو بيا د مرګ شو. دغه وېره وه او هم دغه وشو‌. پۀ درېمه ورځ، ۶ ستمبر، خبر راغلو چې ماروه د کراچۍ عيسیٰ نګري هديرې کښې پۀ بوجۍ کښې پرته ده. نۀ بخښنه! ماروه نه بلکې يوه ګوډۍ پرته ده، د حوا د خولې نه ناساپي يو چغه شوه “ظالمه سر دې خور شه!”. چې غوټه ئې پرانسته نو معصومه، ګوډګه ماروه پۀ وينو ککړه پرته وه. يو وئيل نه سړيه دا ماروه نۀ ده، بل وئيل بېخي ئې پۀ کښې څۀ روغ نه دي پرېښي کنه، د پېژندو نۀ وه خو پلار پۀ اول ځل خپل د زړۀ ټکور د ماروه مسکۍ شونډې وپېژندلې. پۀ منډه ئې روغتون ته يوړه، د حوا د سترګې يوه ټينګه اوښکه وبهېده، خدايا خېر!. د جناح-ګرېجوېټ مېډيکل روغتون پوسټ مارټم رپورټ وائي! ماشومې سره زياتے شوے او يوه لويه تېږه ئې ورله سرله راپرېښې چې د مرګ لامل ئې ګرځېدلے.

دا اول ځل نه دے چې د پښتنو “ميشل” داسې ځناورتيا سره وژلې کېږي. پروسږ کال د مۍ پۀ میاشت کښې هم دغه رنګه يوه ميشل (پرښته) د مرګ ګېډې ته غورځېدلې وه. ظلم دا چې د پاکستان پۀ پلازمينه (اسلام اباد) کښې يوه ماشومه بې درکه شوه او پوليس ئې اېف-ائي-ار نۀ درج کوو او الټه سپکاوے ئې ورله کوو چې ځه دا مېز مې اول پاک کړه بيا خبره کوو. اخر کار پنځه ورځې وروستو پۀ ۲۰ مۍ د هغې مړ وجود وموندل شو. هېڅ چا ئې د قاتل تپوس و نۀ کړو، د پښتنو پۀ غم ککړو قام ‌پرستو ګرېوانونو نه سر بېره کۀ څوک ئې تپوس له راغلي هم نو د کېمرې د سترګې د پاره‌. غلام نبي، د پرښتې پلار، خپل د جېب نه د کارډونو بنډل راوباسي، د کېمرې مخې ته ئې کېږدي: “زۀ دې سره څۀ وکړم؟ خلق راشي خپل کارډ راکړي وائي صېب کۀ څۀ ضرورت وي نو مونږ ته وئيلے شې. دا دوي ما پسې خندنۍ کوي کۀ مدد؟ زۀ غريب سړے يم پۀ خداے کۀ هسې راسره لاس ملاو کړي او نن د يو انځور د پاره پۀ درينګو راروان دي. زۀ دوي ته وايم نور زما کور ته مه راځئ ګينې زۀ به دا کور پرېښودو ته اړ شم. دا د غم کور دے، مونږ ژوندي پۀ زمکه ښخ شوي يو او دوي راشي رسنيو سره دوه خبرې وکړي ګاډي له لته ورکړي او روان شي.”

پۀ پاکستان کښې دا کومه نوې نۀ ده چې يو نازک ذات يا نرمې غوښې سره داسې ناوړے فعل شوے خو د فکر وړ خبره دا ده چې د پښتنو پۀ ټولنه کښې دا رنګه فعلونه روان دي خورېږي او مونږه ئې د مخنيوي د پاره کومه تګلاره نۀ لرو. د پنجاب “زېنب” نومې ماشومې هم دغه رنګه ژوند نه سترګې پټې کړې وې. د قصور دغې ناوړې پېښې سره پۀ ټول ملک کښې خبر خور شي، هر ماشوم وړوکے غټ خبر شي، پۀ ټيليويژنونو سحر او ماښام پروګرامونه کېږي، ټول لبرلان د کندو راوځي او دوي څۀ کوې چې مُلا هم ممبر ته وخېژي، پۀ ټولنيزو رسنيو شور شي “زېنب له انصاف غواړو!”. پۀ درې اوونيو کښې دننه قاتل ګرفتار کړے شي او څلور وارې د پهانسۍ سزا ورته واورولې شي. سږ کال پۀ پارلېمان کښې د زېنب پۀ نامه يو بل هم پاس کړے شو چې پۀ کښې د راروان وخت لپاره د ماشومانو خونديتوب طرحه وه. رياست چرته هم خپل د جوړښت بنسټ زمونږ نه هېرول نۀ غواړي “دو قومي نظريه!”. يو اړخ ته غټ سټے، غټ خېټے استعمار او بل اړخ ته مونږ محکوم قامونه. زمونږ ماروه هم دغې “دوه کومي” ښامار وخوړه. نن چې د زېنب پۀ ځاے ماروه وه نو نۀ غوغا وه، نۀ څوک خبر شو او نۀ پۀ ټلويزيون سړه نغمه وه، نۀ ئې زېنب بل پۀ لار کښې خنډ شو، نۀ د لبرلانو چغې وې او قسمت ته ګوره نن مولوي صاحب هم اودۀ پاتې شو. نۀ نو هېڅ چا ئې تپوس و نۀ کړو؟ ولې نۀ. چا؟ قام پرستانو!

د افريقائي ميشل قيصه کۀ يو اړخ ته زمونږ پۀ معلوماتو کښې د زياتۍ لامل ګرځي نو بل اړخ ته زمونږ پۀ ټولنيز ژوند پسې خندنے هم کوي. دا ماشومه هم زمونږ پۀ رنګه ‘درېمې نړۍ’ سره تعلق لري. مونږ نن پۀ يويشتمه پېړۍ کښې هم د ماشومې پېدائش د ځان پېغور ګڼو او کۀ مونږ د داسې طبيعت خاوندان نۀ هم يو نو زمونږ ټولنه مونږ دې ناولي فعل ته پۀ اړکولو کښې هېڅ کسر نۀ پرېږدي. بنيادم ټولنيز ځناور دے او د ټولنې سره تګ کښې خپل خېر ګڼي. او بيا چې مونږ پۀ کوم هېواد کښې اوسېږو پۀ دې کښې بيا يو فرهنګي وګړي لۀ خپلواکه ژوند تېرول لا مشکل شي. پۀ داسې چاپېريال کښې چې هر خوا ته د حوس ښاماران وږي ناست د اومو او پستو غوښو پۀ انتظار وي نو څوک به د ژوند سړې هواګانې وڅښکي. د زنانو نه د هغوي ژوند تروړل شوے او د تورو تمبو شا ته قېد کړے شوې. ولې هغوي احساسات و جذبات نۀ لري؟ هغوي د دې وطن پۀ ښکلا ګانو حق نۀ لري؟ هغوي د دې وطن غړي نۀ دي؟ د دې وطن ستونزې د هغوي ستونزې نۀ دي؟ هغوي ته قدرت څۀ استعداد نۀ دے وربخښلے؟ هغوي د دې وطن پۀ پرمختګ کښې د خپلې برخې رول نۀ شي لوبولے؟ ايا زمونږ د مرورو پښتنو پۀ کامپونو کښې فقط نارينه کډوال دي؟

ښکاري داسې چې دا بدرنګې پېښې هم د ترهګرۍ د لړۍ يوه برخه ده. پۀ دې ډول دوي غواړي چې مور پلار وګواښوي او هغوي خپلې بچۍ د مکتب او د هغوي اساسي حقونو نه محروم وساتي. د باچاخان د قام “ميشلې” نن بيا پۀ وېره کښې دي. نن بيا د پښتنو سترګې هغه باچاخانيانو ته دي چا چې د پښتنو ټولنې نه د جنسي امتياز بورجلونه نړولي وو.