Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
د دوېم نړيوال جنګ نه پس د نړۍ پۀ سياست کښې هم ډول ډول بدلونونه راغلل؛ د کېپيټلزم او کميونېزم دوه قسمه سياسي نظريې ډېرې تېزۍ سره پۀ خورېدو شوې. دغسې د برصغير د تقسيم نه لږه موده پس پۀ پاکستان کښې جرنېلانو د ډکټېټر شپ بنيادونه کېښودل. جنرل ايوب خان د جمهوريت جنازه وويسته او د مارشلاء تورې تيارې پۀ ټول ملک کښې خورې شوې. پۀ ون يونټ کښې د وړو صوبو ټول اختيارات مرکز پۀ خپل لاس کښې اخستي وو . د انصاف دروازې سرمايه دارو قوتونوکلکې بند کړې وې چې دغه تورتمونو پۀ وطن کښې انساني ژوند د ډېرو ستونزو سره مخ کړے ؤ. باچا خان او خدائي خدمتګار پۀ جېلونو کښې بنديوان شوي وو. چې پۀ دغه وخت کښې د دې خبرې ضرورت محسوس شو چې داسې خلق راپېدا شي چې پۀ علم هم منور وي او د قام او وطن د خدمت جذبه هم پکښې وي. چې پۀ کال ۱۹۶۸ کښې د خدائي خدمتګار تحريک تسلسل اود نېشنل عوامي پارټۍ بوزغلے پښتون سټوډنټس فېډرېشن راپورته شو او د امريت خلاف ئې د مزاحمتي سياست اغاز وکړو.
دې طالبعلمانو ځان ته جمهوري او ائېني لاره وټاکله ، مترقي او قام پرسته ملګري ئې جوړ کړل ، د غريب او ځپلي اولس ملګرتيا او د سامراجي قوتونو خلاف ئې غږ پورته کړو. دې پښتنو طالبعلمانو دا سوالونه هم پورته کړل چې د ون يونټ سره سره دې د ايوب خان امريت هم ختم کړے شي. پۀ دغه وختونو کښې پۀ نړيواله کچه هم د زده کونکيو پاڅونونه پۀ زور او شور وو. او د دې تنظيم جوړېدل هم د وخت ضروت ؤ. پښتون سټوډنټس فېډرېشن جوړېدل د ځوانانو پښتنو لۀ خوا هغه غبرګون ؤ چې د معروضي حالاتو رد عمل کښې ئې کړے ؤ.
ډاکټر خادم حسېن ليکي چې:
“د ايوب خان امريت پۀ ضد احتجاج کښې د پښتنو طالبعلمانو او محصلينو يو ځوان ټولګي پۀ سياسي توګه پۀ خپله اراده ځان منظم کړو . دغه ټولګي ځان ته د پښتون سټوډنتس فېډرېشن نامه ورکړه. دا د نولس سوه شپېتۀ ۱۹۶۰ لسيزي د پاې کلونه وو. دغه ځوانانو کښې ګڼ شمېر ځوانان هغه وو چې د ولي خان د سياسي فکر او د اجمل خټک د انقلابي شاعرۍ نه متاثره وو. دې روښان فکره ځوانانو د قامي او نړيوال تاريخ پراخه مطالعه کړې وه. دوي ځان ته دستور،منشور او تنظيم جوړ کړو او لږه موده کښې د دې تنطيم څانګې د پښتونخوا اکثر تعليمي ادارو ته وغځېدې. دا د قامي تحريک او خدائي خدمتګارو درېم نسل ؤ . د خدائي خدمتګار تحريک د سياسي او قامي شعور تخم پۀ خاوره کښې دومره پراخه او ژور تلے ؤ چې هرې څو لسيزې ورستو به ترې نوې غوټۍ ټوکېدې او نوے فصل به ترې زرغونېدو”.[1]
کله چې پښتون سټوډنټس فېډرېشن پۀ وجود کښې راغلو او تنظيم سازي ئې وشوه نو د پښتونخوا اولنے صوبائي صدر انورکمال خان مروت او جنرل سېکرټري د مردان عبدالسبحان خان ؤ، او مرکزي صدر ئې نثار شينواري ؤ. پۀ دغه وختونو کښې افراسياب خټک،بازمحمد خان،بيا ورپسې مرکزي صدر علي خان محسود ،فريدطوفان ، رحمت الله ، مطيع الله،اودوي نه علاوه نور ډېر ملګري شامل وو .د پښتون سټوډنټس فېډرېشن پۀ جوړېدوسعد الله جان برق پۀ “بانګ حرم” اخبارکښې يو نظم وليکلو چې عنوان ئې ” د پښتنو زده کونکو مرکه ” ؤ چې دلته ترې يو بند رانقل کوم:
دغه غوټۍ دې خداے تازه لري چې ګل ئې وشي
چې د سپرلي نه خپله برخه او حصه واخلمه
چې د سيالانو سره سيال شمه اوګه پۀ اوګه
د زوړ مغل نه د عمرونو بدله واخلمه
پښتون سټوډنټس فېډرېشن د پښتنو زده کونکو پۀ تاريخي، قامي او سياسي پوهه کښې لوړ کردار لوبولے دے. د خپلې مورنۍ ژبې ادب او کلتور او پۀ بنيادي توګه پۀ قامي شناخت کښې ئي تاريخي او د ذکر وړ رول لوبولے دے . د هر دور نوي کول طالبعلمان ئې داسې قامي فکري او نظرياتي مزي کښې وپئيل چې نن پۀ قامي سياست کښې پوره پوره برخه لري . د باچا خان او ولي خان پۀ کاروان کښې نظرياتي او پارلېماني سياست کوي.
پۀ دغو سياست دانانو کښې تر ټولو ښکاره د فخر افغان باچا خان نمسے او د خان عبدالولي خان فرزنداو د قامي تحريک اوسمهاله مرکزي صدر اسفنديار ولي خان دے چې پۀ پېښور پوهنتون کښې د کامرس کالج زده کونکے ؤ او د پښتون سټوډنټس فېډرېشن د کامرس کالج هم ورپغاړه ؤ . هم دې قامي مشر د خپل پلار او نيکۀ ارمانونه پۀ خپل پينځۀ کلن حکومت کښې تر سره کړل چې د دوي خدمات به تل د تاريخ پۀ پاڼو کښې دسرو زرو پۀ اوبو ليکلے شي. د پښتون سټوډنټس فېډرېشن بل ځلنده ستورے د عوامي نېشنل پارټۍ موجوده مرکزي جنرل سېکرټري جناب مياافتخار حسېن دے، چې نن پۀ قامي سياست کښې يو ښکاره نوم دے.
دې پښتنو طالبعلمانو د خپلو زده کړو سره سره پۀ students politics کښې هم غوره کردار ادا کړو . د طالبعلمانو پۀ مسئلو ئې هم غږ پورته کړو او پۀ قامي ستونزو ئې هم د جنرل ايوب خان د امريت پۀ ضد د احتجاجونو لړۍ پېل کړه . پښتون سټوډنټس فېډرېشن صرف د طالبعلمانو د مسئلو پورې محدود پاتې نۀ شو بلکې خپل غږ ئې د پښتون قام پۀ بېلا بېلو مسئلو وچت کړے دے . پۀ پښتون وطن کښې چې هره ناوړه پېښه مېنځ ته راغلې ده نو د هغې غندنه ئې کړې ده او د دې ستونزو حل کولو د پاره ئې شعوري کوششونه کړي دي . دغې تودې او سرې وينې چې د پښتنو استحصال وليدو نو ډېر پۀ ننګ او مړانه ئې د امرانو خلاف مزاحمتي قدمونه او دا شعارونه پورته کړل :
“خپله خاوره خپل اختيار ……… نۀ منو د بل اختيار”
“لر او بر ….. يو افغان “
ازم ازم …. نېشنلزم
د سماجي ناانصافيو د ظلم او جبر د بدترين نظام ئې مخ نيوے وکړو. چې د واکدارانو لۀ خوا دا پښتانۀ زده کونکي پۀ کچه او تنکو تنکو ځوانو زندانونو ته غورزولي شوي دي او قسم قسم سزاګانې ورکړے شوې دي. خو د خپل مرام لاره ئې نۀ ده پرېښې . کۀ استخباراتي ادارو پکښې ډېر لاس لرلے دے او د دې د منتشر کولو او کمزوري کولو د پاره ئې پۀ هره روا او ناروا لاس پورې کړے دے خو هغوي تل پۀ خپل مقصد کښې ناکامه شوي دي. او نن هم پښتون سټوډنټس فېډرېشن خپل وجود برقرار ساتلے دے. او خپلې هلې ځلې کوي.
پښتون سټوډنټس فېډرېشن پۀ داسې حالاتو کښې هم خپله مبارزه جاري ساتلې ده ،کله چې ذوالفقار علي بهټود نېشنل عوامي پارټۍ ټول قيادت پۀ زندانونوکښې بندي کړو. او پۀ نيب ئې پابندې ولګوله او پارټي ډېره د ستونزو او کړاوونو سره مخ شوه نو پښتون سټوډنس فېډرېشن پۀ داسې حالاتو کښې د پښتون قام د ژغورنې د پاره يو فعاله او متحرک کردار ادا کړو.
پۀ دغه دورانيه کښې افراسياب خټک، سليم خان اېډوکېټ، علي خان محسود، سجاد باچا، انور کمال خان مروت، ډاکټر سيدعالم محسود، قمر عباس او ورسره نور ډېر ملګري مخکښې مخکښې وو. د پښتون اېس اېف پخوانے صوبائي صدرادريس خان وائي، ” چې پۀ دغه وختونو کښې پښتون سټوډنټس فېډرېشن د “پښتون زلمي ” کردار ادا کړو”.[2]
د بهټو د دور نه پس جنرل ضياء الحق واک پۀ خپل لاس کښې واخستو او د مارشلاء تورې تيارې بيا پۀ وطن خورې شوې. د ثور انقلاب نه پس سرمايه دارې نړۍ د پښتون افغان پۀ خاوره د جنګ لوبه ګرمه کړه. چې دا جنګ پۀ بېلا بېلو شکلونو کښې نن هم د پښتنو پۀ خاوره روان دے. پښتون سټوډنټس فېډرېشن پۀ هر ډګر دغه جنګ غندلے دے او د امن غوښتنه ئې کړې ده. پۀ دغه وخت کښې جنرل ضياءالحق پۀ طلباء تنظيمونو پابندي ولګوله خو ولې دا پابندي صرف د مترقي او قامپرسته طلباء تنظيمونو پورې محدود وه او جمعيت پۀ دغه وختونو کښې د بنياد پرستۍ سياست لۀ نوره هم هوا ورکړه .. خو دې هر څۀ ته پښتون سټوډنټس فېډرېشن لکه د غر ودرېدو او د مذهبي جنونيت جرړې ئې کټ کړې . او د طلبا يونين د بحالۍ د پاره ئې خپلې هلې ځلې پېل کړې. سرمايه دارې نړۍ چې د پښتنو پۀ خاوره د جنګ لوبه ګرمه کړه نو دې طالبعلمانو د خپلو قامي نعرو سره سره دا نعرې هم پورته کړې چې . . .
امن غواړو امن غواړو .. مونږ پۀ خپله خاوره امن غواړو
جمهوري انقلاب زنده باد
عوامي نېشنل پارټي زنده باد
پۀ دغه دور کښې د پښتون سټوډنټس فېډرېشن ته ډېرې سختې ستونزې راپېښې وې . دغه دور د پښتونخوا صوبائي صدرميا افتخار حسېن او مرکزي صدراورنګزېب کاسي ؤ ،او نورو ملګرو کښې اسرار جليا،عثمان خټک ، ګل زمين ، ارباب الطاف قادر ،عبدالرحمان لالا ، او د جنوبي پښتونخوا، ساجدخان ترين ، سردار رشيد خان ناصر ، پۀ مېرمنو کښې مهر اورنګزېب کاسي ، ډاکټر صادقه ، ډاکټر نورالنساء،مېډم نورجهان او نورې ډېرې مېرمنې شاملې وې.
د جنرل پروېز مشرف پۀ دور کښې پښتانۀ بيا د ډېرو ستونزو سره مخ شول . ظلم او جبر سره سره د دهشتګردو اډې هم ځاے پۀ ځاے جوړې شوې او د پښتنو پۀ خاوره جنګ او جبر ته نورې لارې پرانستې شوې . پۀ دغه دور کښې د پښتون سټوډنټس فېډرېشن صوبائي صدر سيد عالم بابا، او مرکزي صدرسردار يوسفزے وو، دوي نه علاوه نورو ملګرو کښې طارق افغان، سيدشاه قياس، تېمور باز، ياسر احمد، اختر اقبال يوسفزے، نديم ټکر، طارق خليل، ماجد خان، او نور ډېر ملګري شامل وو.
پښتون سټوډنټس فېډرېشن د جمهوريت د ودې د پاره تل د امريت پۀ ضد يو نۀ ستړې کېدونکې مبارزه کړې ده. پۀ خپله نظريه او د عوامي نيشنل پارټۍ پۀ اصولو دومره قوي او پابند ولاړ پاتې دي چې تل د استعماري قوتونو د ستر ګو ازغي پاتې شوي دي. دې پښتنو ځوانانو پۀ هر دور کښې د هر ظالم او جابر خلاف پوره پوره مزاحمت کړے دے. کۀ هغه د ايوب خان غوندې ډکټېټر ؤ ،کۀ د يخي خان پۀ شان ؤ، کۀ د بهټو غوندې سول مارشلاء ايډمنسټرېټر ؤ،کۀ د ضياء الحق غوندې يو جهادي ډکټېټر ؤ او کۀ د مشرف غوندې مکرجن ډکټېټر ؤ، د دې ټولو قوتونو خلاف پښتون سټوډنټس فېډرېشن ښکاره جدوجهد کړے دے. او پۀ دغه جدوجهد کښې ئې د پښتون قام د روښانه سباوون د پاره ډېرې قربانۍ ورکړې دي.
پښتون سټوډنټس فېډرېشن نوو طالبعلمانو ته د سياست دروازې پرانستې. د سياسي پوهې سره سره ئې پښتانۀ طالبعلمان د خپل تاريخ، ژبې، ادب او کلتور سره اشنا کړل. پښتون سټوډنټس فېډرېشن د طالبعلمانو پۀ سياسي او تعليمي ارتقاء کښې د بهترينو برياليتوبونو نمائندګي کړې او کوي. د طالبعلمانو پۀ مسئلو پراخه نظر هم لري او د هغې حل کولو د پاره شعوري کوششونه هم کوي. د باچاخان د نظرئې او فلسفې د لاندې ئې د بېلابېلو سيمو ټول پښتانۀ زده کونکي د يو قاميت پۀ تار کښې وپئيل او د يو بل پۀ درد او غم کښې ئې شريک کړل. د ټولو پښتنو د يووالي او قامي وحدت د پاره ئې د پښتنو رواياتو پۀ بنياد د ترقي پسندسوچ او فکر عام کولو او بشپړ کولو د پاره تل جدوجهد کړے دے. د اولسي او جمهوري قوتونو ئې تل ملګرتيا کړې ده. د سامراجي او استعماري قوتونو خلاف ئې د قام او وطن د سوکالۍ او ابادۍ د پاره نۀ ستړے کيدونکي ګامونه پورته کړي دي او پۀ دې مبارزۀ کښې ډېر ځوانان شهيدان شوي هم دي او خپل قام د پاره ئې قربانۍ ورکړي. خو پښتنانۀ طالبعلمان ئې دباچا خان پۀ فلسفه او نظريه منور کړل،د علم او پوهې رڼا ئې د پښتنو ځلمو او پېغلو ذهنونو ته ورسوله.
نن چې پۀ قامي سياست او قامي فکر خورولو کښې کوم ليډرشپ منظم کردار لري دا د پښتون سټوډنټس فېډرېشن هغه بوزغلے دے چې د نن نه درې پنځوس کاله مخکښې پۀ دې خاوره زرغون شوے ؤ. او نن مونږ وينو چې د عوامي نېشنل پارټۍ د پلېټ فارم څخه سياست کوي . پښتون سټوډنټس فېډرېشن دومره اوږد او تاريخي سفر کښې نن پۀ هغه مقام ولاړ دے د کوم د پاره ئې چې بې شمېره قربانۍ ورکړې دي . پۀ دې قامي سياست کښې د عوامي نېشنل ګوند مرکزي صدر اسفنديار ولي خان چې د قامي تحريک مشري کوي او ورسره مرکزي ستر سېکتر ميا افتخار حسېن، باز محمدخان، فريد طوفان، د جنوبي پښتونخوا صوبائي صدر اصغر خان اڅکزے، مابت کاکا، سردار رشيد خان ناصر، راز محمد تره کي، د هنګو حسېن شاه، د دير شاه حسېن، عثمان خټک، ارباب طاهر، ارباب الطاف قادر، ادريس خان، ايوب خان اشاړي، حمايت الله مايار، بشير مټه، شمس بونېرے، عبد الله، شاهي خان شېراني، ډاکټر خادم حسېن، واجد علي خان، سليم خان اېډوکېټ، عبدالرحمان لالا، فاروق خان، ادريس خان، صدر الدين مروت، سعيد خان، خورشېد خان، سيد عالم بابا، طارق افغان، او نور ډېر نوموړي د پښتون سټوډنټس فېډرېشن څخه راوتلي دي او پۀ قامي سياست کښې د عوامي نېشنل پارټۍ د پلېټ فارم څخه سياست کوي.
