Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
خدائي خدمتګار سيد عابد شاه پۀ داسې وخت کښې سترګې پۀ دې نړۍ کښې غړولې وې چې د هندوستان او ټولې منطقې کښې ډېر نازک او مهم حالات وو. کۀ يو خوا د هندوستان او د ټولې نړۍ جغرافيائي او سياسي حالاتو کښې ډېر بدلون روان ؤ نو پۀ پښتنو باندې ډېر سخت جبر او ظلم هم روان ؤ. ځکه چې پښتنو د ازادۍ غوښتنه شروع کړې وه او هم دغه وجه وه چې پۀ قيصه خوانۍ، ټکر او سپين تنګي کښې پۀ دوي باندې پېرنګي ګولۍ وچلولې او سلګونو بې ګناه پښتانۀ ئې شهيدان او پۀ زرګونو ئې زخميان کړل. خو پښتنو د فخرافغان باچاخان پۀ مشرۍ کښې دغه ټول ظلم وتشدد هېڅ قسمه جواب پۀ تشدد سره ورنۀ کړو. د وس لرلو باوجود هم دوي د تشدد لاره خوښه نۀ کړه. د وس خبره ځکه کول غواړم چې هرکله چې مونږ د پښتون قام پۀ تاريخ نظر واچوو نو پښتون د ازل نه جنګجو پاتې شوے دے او پۀ زور باندې پښتون لۀ چرې هم چا ماتې نۀ ده ورکړې ځکه چې پښتون د وخت او حالاتو مطابق د هر قسمه وسلو پۀ ډېر هنر او فن سره ماهر ؤ. نو هم دغه وجه وه چې باچاخان پۀ وړومبي ځل دې قام ته د عدم تشدد لاره پۀ ګوته کړه او د خپل ذات نه ئې پۀ دغه لاره باندې د تلو لاره دغه قام ته وښودله.
سيد عابد شاه باچا پۀ بابړه چارسده کښې پۀ کال ١٩٣٠ز کښې زېږېدلے ؤ ،د پلار نوم ئې سيد عبدالله نور، د نيکۀ نوم ئې سيد عبدالستار باچا او د غور نيکۀ نوم ئې سيد عباس باچا ؤ. دوي پۀ نسل باندې اهل رسول (ص) وو او د دوي سلسله د ميا سيد نوربابا سره او وروستو پير بابا سره تړلې شوې ده. د سيد عابد شاه د نيکونو ډېر جائيدادونه وو او د دوي د پخوا نه د افغانستان بادشاهانو سره نزدې تعلق او ناسته پاسته وه. دغه مشرانو بۀ دتجارت پۀ غرض افغانستان ته تګ راتګ کولو او ډېر وخت به ئې هم د دغه تجارت لۀ وجې هلته تېرولو خو د دوي کورنۍ ټول پۀ بابړه کښې اباده ده. نو د دوي بال بچ هم دلته کښې اباد دے. د دوي جائيداد هم ډېر ؤ او تقريباً ٧٥٠جريبه زمکه د دوي پۀ نسته او خواو شا سيمو کښې وه.
سيد عابد باچا پۀ دغسې وخت کښې سترګې پرانستې وې چې پۀ هندوستان او پښتنو سيمه کښې د ازادۍ اخستو پۀ لړکښې هلې ځلې شروع وې او پېرنګي د دغې لۀ وجې پۀ ټول ملک او پۀ خصوصي توګه پۀ پښتنو ډېر ظلم او جبر کولو.د سيد عابد باچا پلار او نور ټول مشران پۀ پښتون قامي تحريک کښې د وړومبۍ ورځونه شامل وو. کۀ هغه د انجمن اصلاح الا فاغنه پۀ شکل کښې وو او يا وروستو د خدائي خدمتګار تحريک پۀ شکل کښې وو. نو لۀ دغې وجې مونږ دا وئيلے شو چې سيد عابد باچا پلار پۀ نيکۀ باندې د سامراج خلاف د پښتون برخه وه. نو هم لۀ دغې وجې د دوي کورنۍ ډېرو ستونزو سره مخ وه. او سيد عابد باچا ته د څلورم جماعت نه وروستو د تعليم موقع پۀ لاس ورنغله او د قران پاک سبق ئې د خپل کلي پۀ جومات د استاذ صمداني نه زده کړو.
د سيد عابد باچا دوه وروڼه او دوه خوېندې وې کومې چې د هغوي نه پۀ عمر کښې مشرانې وې. د دوي يو ورور پۀ ځوانۍ کښې وفات شوے ؤ او يو ورور د دوي نه کشر ؤ. کوم چې هم دماغي طور باندې کمزورے ؤ او د هغوي ټوله ذمه واري هم د سيد عابد شاه باچا پۀ اوږو وه.
سيد عابد باچا به د روزګار پۀ لړکښې پۀ خپله ځمکه باندې د کر کروندې نه علاوه د ګوړې تجارت کولو او سوات، دير، شانګله او صوبې نورو ګڼوعلاقو ته به ئې ګوړه لېږله.
سيد عابدباچا د وړوکوالي نه پښتون وطن او قام سره مينه لرله او د خدائي خدمتګار تحريک پۀ هلوځلو کښې بۀ ئې پوره پوره برخه اخستله.
د هندوستان د تقسيم نه وروستو چې کله قيوم خان پۀ سازش باندې پۀ دې صوبه کښې د کانګرس او خدائي خدمتګارو منتخب حکومت ختم کړو او بيا د هغې نه يو کال وروستو چې پۀ بابړه کښې کوم پرامن جلوس د احتجاج پۀ توګه باندې روان ؤ نو د دغې جلوس پۀ وړومبي سر کښې سيد عابد باچا او سيد عبدالعزيز باچا کوم چې پۀ خپلو کښې نزدې رشته دار وو خپلو کښې لاس نيولي روان وو او دوي پسې وروستو سپين ملنګ سور بېرغ پۀ لاس کښې نيولے روان ؤ. دغه وخت کښې د سيد عابد باچا عمر اتلس کاله ؤ. پۀ دغه جلوس کښې د لرې سيمو نه راغلي خدائي خدمتګار او عام اولس يوځاے کېدل او کله چې دا جلوس د جمعې جومات پورې ورسېدو نو د جلوس اخري سر چاته نۀ ښکارېدو او پۀ زرګونو خلق پۀ دغه جلوس کښې شامل شوي وو او هم د دغې وجې سيد عابد باچا د جلوس مېنځ کښې روان ؤ او ځان ئې ټاکلي شوي ځاے ته رسولو. پۀ دغه وخت کښې ناګهانه ډزې وشوې او هر طرف ته د ګولو باران ؤ. سيد عابد باچا چې کله وکتل نو د دوي پۀ خوا کښې هم يو ځوان پۀ ګولو ولګېدو او پۀ ځمکه پرېوتلو.
سيد عابد باچا زر دغه تن پۀ خپله غېږه کښې را وچت کړلو او د يو نزدې کور نه ئې کټ کښې واچولو او د هغۀ لپاره ئې منډې ووهلې خو څۀ سمون ئې ونۀ خوړولو. د دغې کور مالکانو هم د دغې ژوبل دپاره کورنے علاج يعنې کورکمان تابيا وکړله او پۀ پرهرونو ئې ورله کېښودل او پټۍ ئې ورله وکړه، وروستو بيا خپلوانو دغه ژوبل تن خپل کورته ورسولو.
دغې واقعې پۀ ټولې پښتون سيمه باندې ډېر اثر کړے ؤ او خلق د قيوم خان د دغې ظلم و جبر غندنه کوله او هر يو تن به پۀ قيوم خان باندې بد رد وئيل.
دې واقعې پۀ سيد عابد باچا پۀ زړۀ باندې هم ډېر اثر وکړو او هغۀ خپل زړۀ کښې ځان سره دا لوظ وکړو کۀ سر مې پۀ کښې بائيلم نو بيا بۀ هم د قام سره څنګ پۀ څنګ ولاړ يم. نو دغه وجه وه چې تر مرګه پورې پۀ دغه لوظ کلک ولاړ ؤ.
کۀ د مسلم ليګ والو ناکړدې وې او کۀ د “ايوب خان ون يونټ” خلاف تحريک، د يحيي خان او بهټو مارشل لاء خلاف تحريک ؤ، کۀ د لياقت باغ جلسه وه او کۀ د نېشنل عوامي پارټي، نېشنل ډيموکريټک پارټي او يا وروستو د ډي ار پي يا عوامي نېشنل پارټۍ څۀ جلسه جلوس يا نورې هلې ځلې وې، سيد عابدباچا به پۀ هره موقع او هر ځاے کښې د خپلو ملګرو نه مخکښې روان ؤ.
سيدعابد باچا د بابړې د برانچ صدر هم پاتې شوے دے. بلکې هغه تر مرګه پورې د برانچ صدر ؤ. او پۀ دغه لړکښې ئې ډېر پۀ ښکلې طريقه او مناسبت باندې خپلې ذمه وارۍ ترسره کړې وې. چونکې بابړې ته د شروع نه د مرکز حېثيت حاصل دے نو هم دغه وجه وه چې هر کله تحريک ته يا وروستو بيا پارټۍ ته څۀ قسم دتحريک چلولو يا غونډې کولو ضرورت پېښ شوے دے نو شروع ئې د بابړې نه کړې ده. دا ځکه چې مشرانو د بابړې پۀ اوسېدونکو او تنظيم باندې پوره پوره باور لرلو او پۀ پټو سترګو به ئې اعتماد کولو. د بابړې خدائي خدمتګارو او عام اولس هېڅ کله هم خپل مشران مايوسه کړي نۀ دي.
سيدعابدباچا د ١٢ اګست ١٩٤٨ز پۀ ياد کښې چې کله هم جلسه يا غونډې تابيا شوې ده نو ټول انتظامات دوي پۀ خپله مشرۍ کښې پۀ منظمه طريقه پوره کړي دي. او د ١٢ اګست د بابړې د ورځې د نمانځلو نه علاوه چې کله هم د انتخابي يا عام جلسې تابيا پۀ بابړه کښې شوې وه نو د هغې ټول انتظامات هم سيدعابد باچا پۀ خپله مشرۍ کښې پۀ ډېره ښۀ توګه پوره کړې وې.
دوي د خدائي خدمتګارۍ تحريک پۀ لړکښې څو ځله جېل هم تېرکړے دے. د “ون يونټ” خلاف تحريک کښې دے پۀ وړومبي ځل جېل ته تلے ؤ. د هغې نه وروستو بيا د ذوالفقارعلي بهټو پۀ دور کښې او پۀ اخري ځل ١٩٨٣ز کښې د جنرل ضياء مارشل پۀ دور کښې د پېښور او ډېره اسماعيل خان جېل لۀ تلے ؤ.
دوي چونکې د بابړې د سېدانو د کورنۍ سره تعلق لرلو نود تحريک ټولو مشرانو باچاخان ، خان عبدالولي خان،اسفنديارولي خان،بېګم نسيم ولي خان، غلام احمدبلور،بشيراحمد بلور، سېنېټرشهزاد ګل باچا او عبدالخالق خان سره ئې ډېر نزدې پېژندګلو لرله.
دوي بۀ داخبار مطالعه ډېره پۀ شوق او ژور نظر سره کوله او شهباز اخبار، جنګ اخبار او جدت اخبار به ئې روزانه ځان لپاره راغوښتلو.د دوي پۀ ذاتي دوستانو کښې سيد محمد نظيف باچا، سيد امين الحق باچا، سيد علي اکبر باچا او سيد دلاور شاه باچا شامل وو کوم چې د مسلم ليګ سره تعلق لرلو او د دوي به اکثر پۀ سياست باندې يو بل سره علمي بحث و مباحثه کوله او دغه ټول د دوي خپلوان هم وو.
د تحريک او پارټۍ پۀ مهمو نزدې ملګرو کښې ئې حاجي زېن محمد مرغز صوابۍ چې پخوانے وزير هم پاتې شوے دے د دوي نه علاوه سيد امير خسرو باچا، سيد خسرو پروېزباچا، عبدالغفوراستاد او عبدالاحدکاکا شامل وو.
دوي د جون پۀ ديارلسمه نېټه کال ١٩٩١ز کښې د دې فاني دنيا نه سترګې پټې کړې او د پړانګو پۀ هديره کښې د خپلو مشرانو سره نزدې دفن کړے شو.
د دوي پۀ بال بچ کښې دوه ځامن او دوه لوڼه شاملې دي. د دوي دواړه زامن سيد عباس شاه او سيد مشتاق شاه پۀ بابړه کښې تر نن ورځې پورې پۀ خپل پلرني کور کښې استوګن دي.
