Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
د ١٩٣٩ز د دسمبرمجله کښې د “پښتون” يو شاعر شهزاد ګل صابر د چارسدې “د وطن فرياد” نومې نظم کښې پۀ څلورم شعر کښې فرمائي چې “پښتون د خداے کلام پرېښود نو بې برکته شو” (د قران پۀ تعليماتو د عمل ترغيب ورکوي. نن هم د صابر صاحب دې خبرې ته توجه پکار ده)
د فروري ١٩٤٠ز”پښتون” کښې د جولائي ١٩٣٨ز خبر دے چې ډاکټر خان صاحب پۀ تخت بهائي کښې د يوې کارخانې افتتاح وکړه ( ص ٩) پۀ جون ١٩٣٩زکښې د ډاکټر خان صاحب زوے “جان خان” وفات شوے ؤ.
پۀ اګست ١٩٣٩ز کښې پۀ صوبه بمبۍ کښې د شرابو بندولو قانون جاري کړے شو نو د بمبۍ مسلم ليګ د دې قانون خلاف جلوس وويستلو(ص ٩)
دا خبرونه او نور د بائيزو خرکي حکيم عبدالوهاب صاحب د دهلي نه مجله “پښتون” ته رالېږلي وو. دا صاحب دهلي کښې مصروف عمل ؤ.
پۀ ٢٦ جنوري ١٩٤٠ز باچاخان فخر افغان پۀ مردان کښې د ازادۍ جنډا پورته کړه. پېښورکښې ارباب عبدالغفورخليل جنډا وچته کړه. لوئې جلسې ته عاشق شاه باچا او حکيم عبدالجليل صاحب ندوي تقريرونه وکړل( پشتون فروري ١٩٤٠ز)
پۀ دغه مجله کښې د سوات د اديب زېب سر صاحب مضمون دے “چې ترک ولې جنګ عظيم ته داخل شو” د زېب سر صاحب نظمونه هم “پښتون” کښې راتلل.
سيد حسېن شاه ډرل ماسټر صاحب د تنګي نه د پښتون مجلې ته پۀ تربيت مضمون ليکلے دے. هغه دا نظر لري چې ماشوم ته پۀ مناسب طريقه د خپلې ازادۍ موقع ورکول ضروري دي. رټل وهل د بچي نفسيات ژوبل او صلاحيتونه مړۀ کړي. جبر او تشدد بچے ضدي کړي.
د فروري ١٩٤٠ز پۀ مجله “پښتون” کښې د ترخوبه تهانه دوميل بنو مولوي عبدالمنان نظم ليکلے دے.، وائي ” تۀ امتي د محمد(ص) ئې بله لار مۀ نيسه.. خوئي د ډاکه مار مۀ نيسه”.
پۀ مخ ٢٥ او ٢٦ د عبدالمالک فدا ليکلې ترانه ده، وائي ۔ ۔ ۔ .
د غېرو نه ازاد اوسې وطنه د پښتون
مسکنه د پښتون
يو قوم دے يو اسلام دے
يو مذهب دے دافغان
يو رب دے د افغان
پۀ مخ ٣٧ تا ٣٩ د محمد عمرخان مدرس (مدرسه علي زي داودزے) پۀ “رسم الخط” ليکل کړي دي. هغوي د قندهاري پېښوري لجهو نه علاوه د نورو لهجو ذکر هم کړے دے . هغه پۀ لهجو کښې د مونږ، مونګ، موژ مثال راوړے او غواړي چې د پښتو رسم الخط داسې پکار دے چې د هر لوري او د هرې لهجې پښتانۀ پرې پوهېږي (نن نه ٨١ کاله پس هم د پښتو د مکتب، عدالت، د حکومت او اسمبلۍ پۀ دنيا کښې اجنبي ده. مشران پۀ انګرېزۍ مئين دي. انګرېزان ورته ګيا نۀ اچوي خو دوي پرې بې شانه عاشقان دي نو د پښتو رسم الخط به څۀ کړي) د ذهني غلامۍ رنځوران قام نۀ پېژني.
پۀ دغه دور کښې د “پښتون” دکال چنده ٥ روپۍ وه. دا لس ورځنۍ مجله به حکيم عبدالخالق خليق صاحب چاپ کوله. چلونکے (يعني مدير) ئې فخر افغان خان عبدالغفارخان ؤ .
د ٢١ دسمبر ١٩٣٩ز مجله کښې د سيد رسول رسا غزل د جديد غزل سدا بهار نمونه ده چې د ايمان، ايثار او بهادرۍ جذبې تاندوي.
د ٢٦ دسمبر ١٩٣٩ز پۀ مجله کښې د فضل رحيم ساقي صاحب نظم دے پۀ دې کښې د “قام د حقونو د حفاظت” اصول او طريقې بيان شوي دي چې د يو مشر د مشرۍ لاندې پۀ اتفاق د حق اواز پورته شي نو حق وګټي. بله مونډي خبره دا کوي چې ” د بنده جوړکړے قانون د بنده د پاره لعنت وي. مکمل قانون د الله او د رسول (ص) قانون دے” او وائي ۔ ۔ ۔
ترهغې ساقي ارام پۀ ځان حرام کړه
چې جاري دلته قانون د شريعت شي
اسلام د امن او سلامتۍ دين دے او شريعت پۀ ټولنه کښې د بني ادم کرامت او عزت محفوظ ساتي. پۀ نېغه لار پرمختګ ته د ايمان او نېک عمل پۀ وسيله مسلمانان حق ته پۀ صبر او استقامت ګواښوي . منافقت، دروغ، ريا قامونه رسوا کړي . د “پښتون” مجلې منظوم او منثور کلام د اسلام د روح مطابق دے. خان عبدالغفارخان خپله ازادي وګټله. سمبالښت ئې لازم دے.
د ٢١ دسمبر ١٩٣٩ز د پرچې پۀ مخ نمبر٥ پۀ اتمانزو کښې جلسې ته د فخرافغان تقرير دے. اول ئې د وخت د پابندۍ هدايت کړے دے او بيا ئې د الله د عذاب نه د وېرې او د الله د رضا د پاره د الله د مخلوق د خدمت تعليم ورکړے دے . د خودغرضۍ غندنه ئې کړې ده چې بغض، کينه، حسد او پرې جنبې پېدا کوي. هغه د “خدائي خدمتګار” تنظيم پۀ ذريعه د پښتون نه دا بد عادتونه لرې کول غواړي. د صبر تلقين ورته کوي او ورته وائي چې کۀ صبر نۀ شے کولے او دغه بد عادتونه نۀ پرېږدئ نو بيا خدائي خدمتګاري پرېږدئ.
باچاخان عام پښتون لۀ د ووټ حق ګټلے ؤ. خو دروغژن بدخويه ملګري ئې نۀ وو پکار. نن د ايمان ټوټې پۀ الېکشن کښې دهوکه او ټګي کوي او دعوې د ايماندارۍ کوي. غل ځان ته مل وائي او د چانه شرمېږي هم نه. قام او ملک ئې د خندا کړو.
د باچاخان پۀ مخ نمبر ٧ وېنا رقم ده چې لس ايمان دار او رېښتوني خدائي خدمتګار د لس زره د نوم د خدائي خدمتګارو نه د قام او ملک زيات خدمت او اصلاح کولے شي (پښتون ٢١ ستمبر ١٩٣٩ز)
وائي “خدائي خدمتګاري ښۀ اخلاق او ښۀ خويونه دي” د نفس قابو کولو او د ځان خاورې کولو درس ورکوي. د خپل مظلوميت د بدل نۀ اخستو سبق ښائي. د ټوپک تماچې ګرځول د خدائي خدمتګارۍ د شان خلاف ګڼي. هغه وائي چې مونږ خو خداے پاک سره دا وعده کړې ده چې تشدد به نۀ کوو،چاته به نقصان نۀ رسوو بلکې ټول تکليفونه به پۀ ځان تېروو نو بيا وسلې ته څۀ ضرورت دے؟
پۀ دې تقرير کښې پۀ ساده ټکو کښې د قران او سنت محمدي روح ځلېږي. نن هم مونږ دغه تعليماتو ته محتاج يو. کۀ يو سړے وزيراعظم وي او پۀ ژبه ئې شيطان خپلې لاړې توکلې وي يا ليډر وي او بدعمله دروغژن وي نو د هغۀ نه به څوک څۀ د خېر طمع وکړي. دا پۀ چوکۍ قابضين پۀ خپله هم قابل مذمت دي او قام ته هم مسلسل نقصان رسوي. انګرېزانو کۀ د هندوستان قامونه لوټل، وژل، سېزل نو د بل ملک نه ډاکې پسې راغلي وو. د ازادۍ نه پس د اسلام پۀ نوم خپل اولسونه لوټل او وژل اخر د کوم دين تعليمات دي. بيا د تعجب خبره دا ده چې ملک ئې نيم شو، ليډران ئې قتل شو، پۀ سولۍ شو، وسوزېدل او دوي د تاريخ نه عبرت وانۀ خستو. دا نۀ محسوسوي چې ذلت او نحوست ورته مخې ته ولاړ دے.
نو زۀ ځان ته او خپل قام ته د ښاغلو مشرانو دا زړې خبرې يادوم کۀ د مرګه مخکښې مو ځان بدل کړو. بد خويونه مو پرېښودل نو ترقي به وکړو. امن به قائم کړو، عزت به وګټوګنې نو د معاشي بدحالۍ او خانه جنګۍ کورونا وائرس به پۀ حملو پسې حملې کوي او بې ګوروکفن لاشونه به مو د ځناورو د خوراک شي.
الله دې وکړي چې مشران کشران د الله پاک او خاتم النبين رحمت العلمين صلي الله علېه وسلم پۀ لار د فلاح او نجات منزل ته روان شي.
