Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
چاربېته د پښتو د اولسي ادب د ټپې پۀ شان زوردار او مقبول صنف دے چې پۀ اولسي سطح ډېر اهميت او افاديت لري. د يونيسکو د رپورټ مطابق د نړۍ د شپږو ژبو پۀ ادبي اصنافو کښې د پښتو چاربېته د ټولو نه وسيع او پراخ صنف دے چې څۀ دولس قسمونه او پۀ هر قسم کښې د څلورو نه زيات کورونه )زمينې( لري چې دغه وسعت او فراخت ئې د خپل اٰهنګ او د هيئت او ماهيت پۀ وجه برقرار ساتلے دے.
نولسمه او شلمه عېسوي صديانې د پښتو د چاربېتې زرينې صديانې وې چې پۀ لر او بر پښتونخوا کښې تجربه کار او ماهره چاربېته ګو شاعرانو د پښتو چاربېته امر کړې ده. د سوات، صوابۍ، دير، هشنغر، مردان، ملاکنډ، د نوښار سيمه تر اټکه پورې، شانګله، بټګرام، پکلۍ، کونش، اګرور الائي او تورغر کښې چاربېته د نورو منظوم اصنافو نه زياته تخليق شوې ده.
سحر حسن زے چې د تورغر ضلعې د پښتو ادب يو ځلنده ستورے دے، پۀ يک سر ئې پښتو ادب ته ملا تړلې ده او پۀ ډېرو نا مساعده حالاتو کښې کله مشاعرې کوي، کله د شخصياتو دستورې ]نمانځغونډې[ کوي او کله کتابونه چاپ کوي.
تېر کال (2019) کښې ئې د تورغر ضلعې د تېر هېر چاربېته ګو شاعرانو تذکره “د تورغر چاربېته” پۀ نامه چاپ کړه – دغه زيار ئې د ستائينې وړ ځکه دے چې د تورغر ضلعې جغرافيائي جوړښت ډېر ګران، پېچلے او د تګ راتګ د مشکلاتو پۀ وجه دغلته د تحقيق او څېړنې کار لکه د زمري د بدن سپږې غونډول دي – خو د دې هر څۀ باوجود سحر حسن زي ملا وتړله او د تورغر چاربېتې ئې را غونډې کړې.
پۀ دې تذکره “د تورغر چاربېته” کښې د پينځۀ شپېتۀ شاعرانو چاربېتې سره د هغوي د انځورونو او د ژوند د احوال چاپ دي. ټائټل ئې مضبوطې او کوټلې ګتې سره د اباسين زړۀ راکښونکي انځور باندې ښائسته دے. دنننه پکښې هم قيمتي کاغذ استعمال شوے دے.
پۀ دننه اولنۍ صفحه باندې د دې تذکرې د مالي مرستيالو د ضلع تورغر د ډپټي کمشنر طاهر خان، اے سي محمد سليم، د اسسټنټ کمشنر جدباء خرم رحمان جدون او د تورغر د زوړ ناظم اعليٰ دلروز خان عکسونه چاپ دي.
پۀ دې تذکره “د تورغر چاربېته” کښې د نولسمې او شلمې عېسوي صديانو سره سره اوسني شاعران هم موجود دي چې ځينې هغه شاعران دي چې نوموړي مستشرق جېمز ډارمسټېټر ئې پۀ خپل تاليف “د پښتونخوا هار و بهار” کښې تذکره کړې ده. د مثال پۀ توګه ‘سوکيا هندو’ وغېره – او ځينې هغه شاعران دي چې مقامي محققينو پرې تحقيق کړے دے، د مثال پۀ توګه ‘سيد قبول اخوند’ او ‘اشرق’ وغېره.
ياده دې وي چې سحر حسن زي ته د دې تذکرې وړومبے ترغيب او بلنه راقم )قمر صحرائي( ورکړې وه چې کله راقم د هزاره ډويژن د چاربېته ګو شاعرانو تذکره “د هزارې چاربېته” د پاره د هزارې د مختلفو پښتنو سيمو چاربېتې راغونډولې نو د تورغر ضلعې چاربېتې راقم ته سحر حسن زي رسولې وې او دغه مهال راقم سحر حسن زي ته هم د تورغر چاربېتې د تذکرې چاپ کولو بلنه ورکړې وه – خو د راقم تذکره د هزارې ډويژن د وسعت او فراخت او د چاربېتې پۀ اول ځل د هيئت لۀ سوبه ډېره وځنډېده، خو سحر حسن زي د چاربېتې د تاريخي حېثيت او پس منظر نه پرته ازاده تذکره د راقم نه مخکښې چاپ کړه چې ډېر د ستائينې وړ زيار دے.
د سحر حسن زي پۀ راتلونکي اثارو کښې د نوموړي ليکوال او دانشور سليم راز صاحب مرکې، شعري ټولګه، د افسانو مجموعه او ناول شامل دي.
د سحر حسن زي جذبې تاندې، ادبي پوهه وسيع او همت ځوان دے. د پښتو ادب مطالعې ته ډېر سنجيده دے او پۀ تېر کال دوه زره نولسم کښې ئې د هزاره پوهنتون نه اېم اے پښتو ادب کښې ګولډ مېډل تر لاسه کړے دے.
