پۀ هند کښې دفخرِ افغان خان عبدالغفار خان د يو سل دېرشمې زېږون ورځ نمانځغونډه – منير احمد نوري، نوی ډيلی

متعلقه مضامين

“د ديدار شوق او عامر” – سکندر خان سکندر

د هجري کلېنډر د مياشتو پۀ نومونو کښې پټ رازونه – فضل مومند

غني خان، يوه کتنه – مولانا محمد يوسف بونېرے، کوالالمپور

د هند پۀـ پلازمېنه نوي ډيلي کښې دا وړومبی تاريخي وياړ دی چې د افغانستان د سفارت لۀ خوا د فخرِ افغان باچا خان يو سل دېرشمه زېږون ورځ ونمانځلې شوه.

دې دستوره کښې وېناوالو د عدم تشدد پۀ مفکوره د باچا خان او ګاندهي جي د همفکرۍ تر څنګ دا خبره پۀ بيا بيا ياده کړې ده چې افغانانو د عدم تشدد د مفکورې خپلولو سره د جنګ پر ضد خپل دريځ دنيا ته عملاً ښودلی دی. رښتيا دا دي چې افغانان د زرتشت او ګوتم نه تر باچا خان او د باچا خان د مفکورې د لاروي ګوند عوامي نېشنل پارټۍ پورې د عدم تشدد او جنګ ضد بيانيې شهادتونه دي.

يواځې افغانستان نۀ؛ هند، پاکستان او د دې سيمې نور هېوادونه هم، کۀ غواړي چې د انساني وينې توئېدلو ته د پاې ټکی کېږدي، د باچا خان د زېږون ورځ او د هغۀ د تلين ورځ نمانځلو سره دې د هغۀ د ژوند او جدوجهد سره اړونده نورې ورځې نمانځل هم دود کړي. دې سيمه کښې د جنګونو د شورونو او د وينو د بهېرونو تر منځ باچا خان د امن يواځينی علامت دے – دا علامت چې څومره څرګند او غږند وي، دومره به د جنګونو مخنيوی کېږي.

د فخرِ افغان خان عبدالغفار خان د زوکړې یو سلو دېرشمې (130) کلیزې رپورټ چې پۀ لاندې څلورو برخوکښې چمتو شوی:

1. د دستورې رپورټ
2. د دستورې موخې
3. مطبوعاتي پوښښ
4. د دستورې لاسته راوړنې

تابيا: پۀ نوي ډیلي کښې فرهنګي څانګه

لیږد ځای: د بهرنیو چارو د وزارت مقام

نېټه: د 1398ه ش کال د سلواغې اوولسمه

1. د دستورې رپورټ:

دغه غونډه پۀ نوي ډیلي کښې د افغانستان سفاره د فرهنګي څانګې د 1399 مالي کال د کاري پلان لۀ مخې لومړۍ خپرونه وه چې پۀ بریالیتوب سره تطبیق شوه.

پۀ نوي ډیلي کښې د افغانستان لوی سفارت فرهنګي څانګه د 1399 مالي کال د لمړۍ خپرونې د پلي کولو پۀ موخه لۀ بېلابېلو ناستو وروسته دې پایلې ته ورسېده چې د فخر افغان خان عبدالغفار خان د زوکړې مراسم پۀ شانداره او ښه توګه ونمانځل شي – د دې غونډې لۀ جوړولومو دوه هدفه درلودل:

لومړی دا چې پۀ دواړو هېوادونو کښې د هغه شخصیتونو یادونه او نمانځنه وشي چې د دواړو هېوادونو پۀ فرهنګي او سیاسي روابطو کښې ئې بې ساري قربانۍ ورکړې دي، خصوصاً لکه فخرِ افغان خان عبدالغفار خان چې د عدم تشد د سیاست بنسټ ایښودونکی ؤ او د زوکړې نماځل ئې نۀ یواځې پۀ هند کښې بلکې پۀ سیمه کښې پراخ تاثیرات لري. مونږ د دې ستر شخصیت د زوکړې د ورځ پۀ نماځلو نړیوالو او د سیمې هېوادونو ته وښوده چې افغانانو لسيزو کلونو پخوا د ترهګرۍ او تشدد پۀ وړاندې مبارزه کړې او پۀ افغانستان کښې جګړه د افغانانو نۀ بلکې د پردیو لۀ خوا تپل شوې جګړه ده چې پردیو د خپلو شومو اهدافو لپاره روانه ساتلې ده.

دوېم پۀ هم دې توګه زمونږ هدف دا ؤ چې د دواړو هېوادونو ځوانان او د پوهنتونو محصلین چې نوي پۀ لوړو زدکړو بوخت دي، د دواړو هېوادونو لۀ تاریخ، رهبرانو اوګډو کلتوري اړیکو څخه خبر شي.

پۀ غونډه کښې مهاتما ګاندهي لمسۍ تارا ګاندهي ځانګړې مېلمنه وه او پۀ هم دې توګه پۀ افغانستان کښې د هند پخوانی سفیر امر سنها، پۀ هند کښې د هند د کلتوري شورا پخوانی مشر امرېندر ختوا او پۀ نوي ډیلي کښې د افغانستان د لوی سفارت شارژ دافیر طاهر قادري د غونډې اصلي وېناوال وو.

د یادولو ده چې د دواړو هېوادونو پۀ دیپلوماتانو سربېره د دواړو هېوادونو فرهنګپالو، د پوهنتون استادانو او د خدائي خدمتګار خان عبدالغفارخان د مبارزې مینه والو او د دواړو هېوادونو ژورنالستانو پراخه ونډه اخستې وه .

غونډه د دواړو هېوادونو پۀ ملي سردونو پېل شوه. د غونډې پۀ سر کښې محمد نعیم طاهر قادري د افغانستان لوی سفارت شارژدافیر راغلو مېلمنو ته ښۀ راغلاست ووئیل. د سفارت شارژدافير طاهر قادري د فخر افغان خان عبدالغفار خان پر شخصيت، ايډيالوژۍ، لۀ مهاتما ګاندهي سره د هغۀ پر اړيکو، د تاو تریخوالي ضد او ازادۍ لپاره د نوموړي پر مبارزو پۀ تفصيل سره خبرې وکړې. قادري زياته کړه، د خدائي خدمتګار باچا خان د يو سل دېرشمې زوکړې ورځ پۀ وياړ، خلک بايد د هغۀ لۀ کارنامو څخه زدکړې وکړي او د عدم تشدد لاره خپله کړي. دۀ ووئيل چې د هندوستان وګړي هم باچا خان ته زيات درناوى لري او هغۀ ته د دوېم ګاندهي پۀ سترګه ګوري.

د مهاتما ګاندهي لمسۍ او د ګاندهي بنسټ مشرې تارا ګاندهي پۀ خپلو خبرو کښې د افغانستان د خلکو ستائينه او د افغانستان او هند د ژورو کلتوري اړيکو يادونه وکړه. نوموړې افغانان خورا مېلمه پال خلک ياد کړل خو خواشيني ئې وښوده چې د دې سيمې تر ټولو غښتلي خلک لۀ تېرو څو لسيزو راهسې د افراطي جګړو لۀ کړاو سره مخ دي. اغلې تارا ګاندهي پۀ هم دې توګه خپل د وړوکتوب خاطرې یادې کړې چې څۀ ډول ئې لۀ فخر افغان سره له نزدې لیدلي او پۀ هم دې توګه ئې د باچا خان او د مهاتما ګاندهي پر اړیکو خبرې وکړې. هغې د دواړو مشرانو نیت د بشریت او دواړو هېوادونو لپاره ډېر نیک توصیف کړو.

پۀ افغانستان کښې د هند پخواني سفیر ښاغلي امر سنها پۀ خپله وېنا کښې ووئیل، د افغانستان او هند فرهنګي اړیکې اوسنۍ نۀ دي بلکې دغه اړیکې د دواړو هېوادونو د خلکو تر منځ ژور تاریخ لري چې د ګاندهي جي او د خان عبدالغفار خان لۀ خوا ئې بنسټ ایښودل شوی؛ دا هغه اړیکې دي چې د انسانیت او انسانانو ته د خدمت پۀ محور ولاړې دي.

پۀ دغه غونډه کښې ډېر وېناوال پۀ دې نظر وو، کۀ چرې د خان عبدالغفار خان مبارزو او افکارو ته پۀ سیمه کښې پاملرنه شوې وه، اوس به پۀ سیمه کښې د اولسونو او هېوادونو تر منځ هېڅ واټن نۀ ؤ موجود.

پۀ هند کښې د هند د کلتوري شورا پخواني مشر امرېندر ختوا پۀ خپلو خبرو کښې ووئیل، باچا خان د عدم تشدد د مبارزې بنسټګر غوښتل داسې یو قوي اولسي ځواک را منځ ته کړي چې علمي پرمختګ او فرهنګي اړیکو ته پۀ کښې ژوره پاملرنه وشي؛ داسې یو ځواک چې پۀ اصل کښې اولس واکمن وي، نۀ داچې اولس د واکمنو د ثلیقوي کړنو قرباني شي. باچا خان غوښتل چې د خپلې مبارزي لپاره هم ملي، هم سیمئیز او هم نړیوال ملاتړ تر لاسه کړي چې ښه بېلګه ئې پۀ سیمه کښې لۀ ګاندهي سره ګډه مبارزه او ملګرتیا وه.

لۀ وېناو وروسته لۀ اېجنډې سره سم پۀ نوي ډیلي کښې د افغانستان لوي سفارت د فرهنګی څانګې لۀ خوا د خان عبدالغفار خان فخر افغان د ژوند لنډ چمتو شوی مستند فلم نندارې ته وړاندې کړی شو. پۀ فلم کښې د خدائي خدمتګار سیاسي مبارزه چې د اولسونو د سیاسي ژوند او حقوقو غوښتنه پۀ کښې شوې وه، د ګډونوالو د پام وړ وګرځېد. پۀ دغه فلم کښې هغه د یو ازاد او خپلواک سیاسي مبارز پۀ توګه پېژندل شوی چې د مبارزې هدف ئې قدرت ته رسېدل نۀ بلکې خلکو ته د علمي او فکري ژوند جوړول او لۀ نورو سره ښې اړیکې پۀ ګوته شوې وې. پۀ دغه فلم کښې خان عبدالغفار خان د اولس د فکر د یو والي پۀ برخه کښې بانډه پۀ بانډه، حجره پۀ حجره ستونزمن سفرونه وکړل او د وخت لۀ واکمنو سره ئې د مبارزې تر څنګ لۀ هند سره خپلې اړیکې نورې هم غښتلې کړې.

لۀ اېجنډې سره سم لۀ فلم وروسته د فخرِ افغان د ژوند، د نوموړي سیاسي مبارزه، د عدم تشدد فلسفه او لۀ مهاتما ګاندهي سره د فخرِ افغان نزدې ملګرتیا د هند او افغانستان د لیکوالانو او څېړونکو ګډ پېنل پېل شو. پۀ دې پېنل کښې لیکوال او ژورنالست راجیو ډګرا، د هند د سولې او ستونزو د مطالعاتو د مرکز مرستیالې راجیشوري کرشنا مورتي، د نهرو د خاطراتو د موزیم مشر رګوېندر سنګهـ او د جواهر لعل نهرو پوهنتون د سیاسي چارو د دوکتورا کاندید نذیر احمد یوسفي ونډه درلوده. دغه لیکوالانو پۀ خپل وار سره یو پۀ بل پسې خپلې مقالې وړاندې کړې.

پۀ پېل کښې ښاغلي راجیو ډګرا پۀ خپله مقاله کښې د عدم تشدد مبارز خان عبدالغفار خان پخوانیو مبارزو ته اشاره وکړه چې څومره پۀ هغه وخت کښې دغه ډول مبارزې ته اړتیا لیدل کېده او تر اوسه هم د خان د مبارزې افکار د خلکو پۀ ذهنونو کښې ژوندي دي؛ خلک اوس هم د هغۀ لۀ افکارو الهام اخلي چې باچا خان څنګه خلک وهڅول چې د خپل سیاسي ژوند پۀ اړه یو موټی شي.

د دې تر څنګ اغلې راجیشوري کرشنا مورتي پۀ خپله مقاله کښې ووئيل، هغه عزت او مقام چې خان عبدالغفار خان د هند خلکو ته درلود، لۀ نورو سره نۀ شي پرتله کېدی او تاریخ به ئې هېڅ کله هم هېر نۀ کړي. هغۀ پۀ خپل وخت کښې لۀ هند سره ډېرې ښې او دوستانه اړیکې درلودې. پۀ سیمه کښې د هغۀ او ګاندهي سیاسي تګلارو کښې کوم توپیر نۀ ؤ موجود، هغوی دواړه د مبارزې پۀ یو خط روان وو.

پۀ دغه پروګرام کښې وېناوالود باچا خان د ژوند او مبارزې بېلابېلو برخو ته پۀ اشارو سره هغه پۀ عاطفي لحاظ د هند د خلکو لپاره د هند د بنسټ ایښودونکي مهاتما ګاندهي پۀ شان د ارزښت وړ او د خاص شخصیت څخه برخمن وبالۀ.

د نهرو د خاطراتو د موزیم مشر رګوېندر سنګهـ پۀ خپله تبصره کښې ووئیل، خان عبدالغفار خان د هند د وړې وچې خلکو ته د ګاندهي پۀ شان ګران او د ارزښت وړ ؤ. هغۀ د خان عبدالغفار خان مړینه پۀ سیمه کښې یوه لویه غمیزه وبلله. هغۀ ووې، کله چې خان عبدالغفار خان مړ شو نو خلکو فکر کاوۀ چې دوېم ګاندهي مړ شو. خان عبدالغفار خان پۀ سیاسي مبارزاتو کښې لۀ ګاندهي سره کوم اختلاف نۀ درلودلو او تل ئې پۀ نیت کښې د هند د خلکو د سیاسي ازادۍ او سوکاله ژوند غوښتنه کوله.

پۀ افغانستان کښې هم ځوان سیاسي نسل د افغانستان د سولې لپاره د خان عبدالغفار خان د مبارزي پلي کول غواړي. پۀ هم دې تړاو پۀ نوي ډیلي کښې د جواهر لعل نهرو پوهنتون د سیاسي چارو د دوکتورا کاندید نذیر احمد یوسفي پۀ خپله مقاله کښې ووئیل، دا مهال پۀ افغانستان کښې نوی نسل د خان عبدالغفار خان د ایډیالوژي غوښتنه لري او اوس هم د هغوي د افکارو تر تاثیر لاندې دي. دغه نسل چې ملي ګټو ته ژمن دی او غواړي پۀ افغانستان کښې سوله راشي، باید د خان عبدالغفار خان مبارزه هېره نۀ کړي، ځکه چې د خان عبدالغفار خان پۀ مبارزه کښې عدم تشدد ته زیاته پاملرنه شوې او افغانان تر نورو زیات سولې ته اړتیا لري.

پۀ دغه پروګرام کښې د خدائي خدمتګار خان عبدالغفار خان د ښواو پۀ زړۀ پورې خدمتونو پۀ ویاړ د هند پۀ کلکته او ممبۍ کښې دوه تنو افغانانو ته چې خدائي خدمتګاران دي؛ روغتیا، فرهنګ اوټو لنیزو چارو کښې لۀ بې وزلو افغانانو د خدائي خدمتونو او د هغوي د ټولنیزو ستونزو پۀ حل کښې هلې ځلې کولو باندې، هر یو امرالدین سلطاني او ډاکټر خالد احمد ته پۀ نوي ډیلي کښې د افغانستان د لوی سفارت د مشرتابه لۀ خوا د ستائیلو پۀ موخه ستاینليکونه ورکړی شول.

د سفارت فرهنګي اتشه ښاغلي اجمل عالم زي چې د دې پروګرام کوربه ؤ، د پروګرام پۀ وروستۍ برخه کښې وېنا وکړه. عالم زي پۀ سر کښې لۀ راغلو مېلمنو مننه وکړه چې پۀ خپل راتګ ئې دا پروګرام نور هم دروند کړو. اجمل عالم زي پۀ خپلو خبرو کښې ووئیل، د هند او افغانستان فرهنګي اړیکې پۀ سیمه اغېز لرلی شي او اوسنی پروګرام سیمې ته دا پیغام ورکوي چې افغانستان د سولې کور دی او تل ئې د عدم تشدد غږ پورته کړی دی. فرهنګي اتشه ټینګار وکړو چې لۀ تېرو درېو کلونو ډول ډول فرهنګي برنامو پۀ لاره اچولو سره د هند او افغانستان اړیکو کښې خورا ښۀ پرمختګ شوی. د عالمزي پۀ وېنا، پۀ روان کال کښې به د نورو برنامو تر څنګ درې مهمې فرهنګي برنامې چې د دواړو هېوادونو تر منځ د فرهنګي مشترکاتو کمپاین او د دې ترڅنګ به د دېوبند مدرسې او دننه افغانستان کښې د علماو لوی اسلامي کنفرانس هم جوړ کړي. د عالم زي پۀ وېنا، پۀ نوي ډیلي کښې د فخر افغان خان عبدالغفار خان د زوکړې د يو سل دېرشمې کليزې یادونه نوي نسل ته د فخر افغان خان عبدالغفار خان د کارنامو، سیاسي مبارزې اوافکارو یادونه کوي او د دې تر څنګ به د هند او افغانستان فرهنګي او تاریخي اړیکې نورې هم پراخه او غښتلې شي.

1. د دستورې موخې:

• مونږ د دې ستر شخصیت د زوکړې ورځې پۀ نماځلو د نړۍ، د سیمې هېوادونو، افغان او هندي ځوان نسل ته وښوده چې افغانانو لسيزو کلونو پۀ خوا د ترهګرۍ او تشدد پۀ وړاندې مبارزه کړې.
• زمونږ هدف دا ؤ چې د دواړو هېوادونو ځوانان او د پوهنتونو محصلین د دواړو هېوادونو لۀ سیاسي رهبرانو، ګډ تاریخ او کلتوري اړیکو څخه خبر شي.
• پۀ داسې غونډو جوړولو به د هند او افغانستان فرهنګي او تاریخي اړیکې نورې هم پراخه او غښتلې شي.
• پۀ دغه غونډه کښې د خان سیاسي مبارزو دا وښوده چې پۀ سیمه کښې یو شمېر واکمنه ادارې نۀ غواړي پښتانۀ علمي او فرهنګي پرمختګ وکړي.
• کۀ چرې د خان عبدالغفار خان د مبارزې ژوره اړخ ته پام وشي، افغانان به پۀ سیمه کښې خپل دوستان او دښمنان وپېژني.

1. مطبوعاتي پوښښ:

• دغه پروګرام پۀ پراخه کچه د هند او افغانستان مطبوعاتو شتون درلود. پۀ هم دې خاطر ئې پراخ مطبوعاتي پوښښ درلود.
• پۀ سوشل میډیا کښې د عامو خلکو د ملاتړ او هرکلي سره مخ شو.
• پروګرام پۀ مکمله توګه د سفارت د رسمي پاڼې څخه پۀ ژوندۍ بڼه نشر شو.
• دغه پرګرام د هند پۀ رسنیو (ANI tv, India Today tv) کښې نشر شو.
• پۀ افغانستان کښې د اریانا، اریانا نیوز، شمشاد، طلوع، طلوع نیوز، ژوندون، خورشید، ملي تلویزیونونو او پۀ هم دې توګه د پژواک او افغانیه خبري سایټونو لۀ خوا ئې پراخ پوښښ درلود.

د ټولو هغو رسنیو چې دغه پروګرام پۀ کښې نشر شوی، لنکونه ئې د رپورټ پۀ اخر کښې شته.

1. د دستورې لاس ته راوړنې:

لۀ دوه سوه څخه ډېرو هندي او افغان چارواکو، لیکوالانو، فرهنګیانو او بېلابېلو رسنیو پۀ دغه غونډه کښې ګډون کړی ؤ. مونږ ځوان نسل ته پۀ فرهنګي او سیاسي لحاظ یوه مفکوره ورکړه چې د عدم تشدد مبارزه څومره ګټوره ده. د دغه غونډې پۀ جوړولو د فرهنګي اتشې اړیکې لۀ یو شمېر فرهنګي بنسټونو سره نورې هم پراخه شوې. دا د روان 1399 مالي کال لومړۍ خپرونه وه چې پۀ خپل وخت پرته لۀ کومې تخنیکي او نشراتي ستونزې جوړه شوه. دغه غونډې مونږ وهڅولو چې د هند او افغانستان فرهنګي برخو کښې پۀ لویه کچه خپرونې جوړې کړو. دا لومړی ځل دی چې نوي ډیلي کښې د افغانستان سفارت لۀ لوري د فخر افغان د زوکړې کلیزه نمانځل کېږي.

د ډلئیزو رسنیو لنکونه:

https://twitter.com/indiatoday/status/1225485494336860161?s=21

http://www.afghania.net/news/896683499

https://www.facebook.com/pajhwoknews/posts/2951010688283847

https://www.facebook.com/pajhwoknews/posts/2954986834552899

https://www.facebook.com/IndiaToday/videos/611202889446230/?sfnsn=wiwspmo&extid=LkJbw0ZKdsSpW93a&d=n&vh=e

https://www.facebook.com/IndiaToday/videos/2483981781862694/?sfnsn=wiwspmo&extid=fxMQ3L6ZShMDJK5L&d=n&vh=e