Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
د مۍ د مياشتې وړومبۍ نېټه چې پۀ ګرده نړۍ کښې د مزدورانو د نړيوالې ورځ پۀ توګه لمانځل کېږي . دا هغه خونړۍ ورځ ده چې پۀ 1886ز کښې هم پۀ دې ورځ د امريکې شکاګو د صنعت پرست او زر پرست رياست پوليسو د سلګونو هغه مزدورانو وينې تويې کړې چې د خپلو حقونو لپاره ئې احتجاج کولو او د کار د وخت کمولو او اجرت زياتولو مطالبه ئې لۀ صنعت کارو او کارخانه دارو څخه کوله . د دغه مزدورانو پۀ ياد کښې پۀ کال 1889ز کښې پۀ وړومبي ځل د مۍ وړومبۍ نېټه د مزدورانو د ورځ پۀ توګه ولمانځل شوه چې لا تر دې دمه دوام لري . د مزدورانو دغه ورځ پۀ مختلفو ملکونو کښې پۀ مختلفو ورځو لمانځل شي خو پۀ زياتره ملکونو کښې د مزدورانو د ورځې نېټه هم دغه وړومبۍ مۍ ده . د مزدورانو د نړيوالې ورځ د دغه شاه ليد پۀ اړه د انګرېزۍ ژبې يو ويب پاڼه Topper.com څۀ دا ډول ليکي:
“The story of Labour Day began with the rise in industrialization. The industrialists exploited the labor class these days. They took a lot of work from them but paid them very less. Laborers were forced to work for 10-15 hours a day in very tough conditions. Those who worked in chemical factories, mines, and other similar places suffered very much. Lastly, they took the bravery to stand united and raise their voice against this oppression. Nearby that time, founding trade unions and going on strike. It was also considered illegal in several countries. So, they formed trade union and laborers went on strike. They also held rallies and protests. Lastly, the government heard their request and reduced the working hour to 8 hours”
ژباړه: د مزدورانو د ورځې قيصه د صنعتونو پۀ زياتېدو سره مخې ته راغله . صنعت کارانو به پۀ دغه ورځو کښې د مزدورانو استحصال کولو . هغوي به د مزدورانو نه کار ډېر اخستو خو پېسې يا معاوضه به ئې ورته کمه ورکوله . مزدوران به پۀ دې مجبور کولے شول چې د لسو نه تر پنځلس ګهنټو پورې کار ترې پۀ يو سخت ماحول کښې واخستل شي . هغه مزدوران چې پۀ کېمائي کارخانو، کوئلې درنګونو او دغسې نورو ځايونو کښې به ئې کار کولو، د هغوي به ډېر زيات استحصال کېدلو . هغوي اخر د دغه استحصال خلاف ودرېدل او اواز ئې وچت کړو . هم پۀ دغه ورځو کښې د تاجرانو تنظيم هم جوړ شو او احتجاج ئې پېل کړو . دغه تنظيمونه پۀ ډېرو ملکونو کښې غېرقانوني هم وګرځول شول . خو د دغه تنظيمونو د احتجاجونو او لاريونو پۀ وجه حکومت پۀ دې مجبور شو چې د دوي د کار وخت اتۀ ګهنټو ته راکم کړي .
د اردو ژبې يو بله ويب پاڼه پۀ دغه اړه ليکي:
“یکم مئی 1886ء کو امریکا کے شہر شکاگو کے مزدور، سرمایہ داروں اور صنعتکاروں کی جانب سے کئے جانے والے استحصال کے خلاف سڑکوں پر نکلے تو پولیس نے اپنے حقوق کی آواز بلند کرنے والے پرامن جلوس پر فائرنگ کر کے سینکڑوں مزدوروں کو ہلاک اور زخمی کردیا جبکہ درجنوں کو حق کی آواز بلند کرنے کی پاداش میں تختہ دار پر لٹکا دیا گیا لیکن یہ تحریک ختم ہونے کے بجائے دنیا بھر میں پھیلتی چلی گئی جو آج بھی جاری ہے۔شکاگو کے مزدوروں کی یاد میں ہر سال یکم مئی کو یہ دن اس عہد کے ساتھ منایا جاتا ہے کہ مزدوروں کے معاشی حالات تبدیل کرنے کیلئے کوششیں تیز کی جائیں اور ان کا استحصال بند کیا جائے۔پاکستان میں قومی سطح پر یوم مئی منانے کا آغاز 1973ء میں پاکستان کے وزیر اعظم ذوالفقار علی بھٹو کے دور حکومت میں ہوا۔ اس دن کی مناسبت سے ملک بھر کے تمام چھوٹے بڑے شہروں میں تقریبات، سیمینار، کانفرنسز اور ریلیوں کا انعقاد کیا جاتا ہے جن میں شکاگو کے محنت کشوں کے ساتھ اظہار یکجہتی سمیت مزدوروں اور محنت کشوں کے مسائل کو اجاگر کرنے کے ساتھ ساتھ ان کے حل کے لئے اقدامات کا مطالبہ کیا جاتا ہے”
ژباړه: پۀ ورومبۍ مۍ 1986ز کښې د امريکې شکاګو مزدوران د سرمايه دارو او صنعت کارو لۀ اړخه د روان استحصال پۀ ضد پۀ سړکونو راوتل چې د پوليس لۀ خوا پۀ دغه حق غوښتونکو او پرامنه مزدورانو ډزې وشولې، چې پکښې سلګونه کسان مړۀ، سلګونه ژوبل او پۀ درځنو پهانسي کړے شو . خو دغه تحريک د ختمېدو پۀ ځاے پۀ دنيا کښې خور شو او اوس هم روان دے . د شکاګو د دغه مزدورانو پۀ ياد کښې هر کال وړومبۍ مۍ د دې هيلې سره لمانځلے شي چې د مزدورانو د معاشي حالاتو د بدلون لپاره دې هڅې ګړندۍ شي او د دوي استحصال دې بند کړے شي . پۀ پاکستان کښې د دې ورځ د لمانځلې شروع پۀ 1973ز کښې د پاکستان د پخواني وزير اعظم ذولفقار علي بهټو پۀ حکومت کښې وشوه . د دې ورځې پۀ مناسبت سره د ملک پۀ ټولو وړو او لويو ښارونو کښې غونډې، سيمنارونه او کانفرنسونه تابيا کېږي او د شکاګو د مزدورانو سره د عقيدت د پېرزونو سره سره پکښې د هغوي د مسئلو د حل لپاره د ګامونو وچتولو غوښتنه کولے شي.
د نړۍ څومره ابادي چې مونږ ته پۀ نظر راځي، د مزدور د پوڼاقو لاسونو برکت دے . دا پاخۀ سړکونه، دا لويې لويې ماڼۍ، دا فائيو سټار هوټلونه، دا لويې لويې کاروبارې پلازې، دا کارخانې، دا د سبزيانو، فروټو منډايانې او سټورونه، دا صنعتي زغل، دا د دغه مزدور د پۀ اسره روان دي . کۀ مزدور لۀ نړۍ څخه جدا کړې نو د نړۍ ټول نظام به منجمد او پۀ ځاے ودرېږي . دا نړۍ به د يوې شاړې دشتې انځور پېش کړي . بايد دغه خړ سرو مزدورانو، دغه پوڼاقو لاسونو، دغه خېرنو جامو، دغه د خولو بوي او دغه چاودلو پوندو ته پۀ درنه سترګه وکتلے شي، ځکه چې د دې نړۍ دا نظام هم پۀ دغه خلقو اډانه دے.
د بده مرغه دلته د مزدورانو لپاره خو بلها تحريکونه چلېږي . بلها اېن جي اوز د مزدورانو پۀ نوم کار کوي، بلها سيمينارونه، کانفرنسونه او غونډې د دغه مزدورانو پۀ نوم خو کېږي خو مزدور غريب ترې خبرېږي هم نه . د مزدورانو د نمائندګۍ دعوه لرونکي ټول هغه خلق وي چې پۀ خپلو کپړو دوړه قدرې هم نۀ پرېږدي . نۀ ئې چرته پۀ سور نمر ناسته کړې وي . نۀ ئې چرته لوږه او تنده ليدلي وي . پۀ لويو لويو ګاډو کښې د يخ اے سي سېوري ته ناست وي او د مزدورانو د حقونو دعوې کوي . بايد دغه خلق پۀ حقيقت کښې د مزدورانو د حقونو لپاره کار وکړي او مزدور له د هغۀ د مشقت پۀ نسبت لۀ صنعت کارو، سرمايه دارو او کارخانه دارو څخه اجرت مقرر کړي .
د يوې اندازې مطابق د پاکستان د ابادۍ 57.2 ميلين حصه د مزدور طبقې ده . دغه مزدوران مختلف با مشقته کارونه کوي چې د سي ائي اے ورلډ فېکټ بک مطابق ئې تقسيم ئې څۀ پۀ دا ډول دے .
“According to data produced by the CIA World Factbook, the total number of Pakistan’s labour force is 57.2 million, making it the ninth largest country by available human workforce. About 43% of this labour is involved in agriculture, 20.3% in industry and the remaining 36.6% in other services”
ژباړه: د سي اٰئي اے ورلډ فېکټ بک مطابق پۀ پاکستان کښې د مزدورانو تعداد 57.2 ميلينه ده چې د مزدورانو د قوت پۀ لحاظ سره پاکستان د نړۍ نهم غټ هېواد دے . د دغه مزدورانو 43 فيصده حصه د زراعت، 20.3فيصده د صنعت او باقي 36.6 فيصده حصه د نورو مختلفو کارونو سره تړلي دي .
پاکستان د مزدورانو دغه هومره لويه ابادي لري او دغه مزدوران ډېر سخت سخت کارونه کوي خو د بده مرغه دغه مزدورانو ته اجرت د نشت برابر ملاوېږي چې ډېر پۀ مشکله پرې د دغه مزدورانو د کورنيو ګزاره کېږي . بايد د پاکستان واکمن لۀ سره سروے وکړي . د ملک دننه د مزدورانو صحيح تعداد معلوم کړي . د هغوي د کورنو د غړو حساب ولګوي . د هغوي د کارونو کېټيګريانې جوړې کړي او پۀ هغه حساب سره ورله اجرت مقرر کړے شي . چې دغه مزدوران هم د ملک د شريف او سپين پوش کلاس پۀ شان ژوند تېر کړي، اسانتياوې تر لاسه کړي او بچو ته ئې معياري تعليم، صحت او د ژوند تېرولو اسانتياوې تر لاسه شي .
لۀ مزدورانو څخه هم غوښتنه لرو چې د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره بايد يو شي او د کارل مارکس هغه نعره چې “د نړۍ مزدورانو يو شئ” پۀ ځاے راوړي او خپل حقونه پۀ زور حاصل کړي . ځکه چې حقونه غوښتلے کېږي نه، بلکې اخستل کېږي .
سرچينې:
1:
https://www.toppr.com/guides/essays/essay-on-labour-day/
2: https://www.minhajsisters.com/urdu/tid/37419/اداریہ-مزدوروں-کا-عالمی-دن-اداریہ-دختران-اسلام-مئی
3 :
https://en.wikipedia.org/wiki/Labour_in_Pakistan
