Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
وړاندې د دې نه چې د یو نظریاتي بحث د تاریخي یون پۀ بېلابېلو پړاوونو خبره وکړو، باید دلته تر ټولو اول د تېرې میاشتې د نړۍ د یو ډېر لوے ظلم، بربریت او دهشتګردۍ د هغه پېښې غندنه وکړو چې د بي بي سي د رپورټ مطابق ورپکښې دوه سوه او درې پنځوس انسانانو خپل ژوند وبائیلود. دا ناوړه واقعات د سري لنکا پۀ خاوره هغه مهال ترسره شول چې د عدم تشدد او د غېر مزاحم رویې د پېغمبر حضرت یسوع مسیح علېه السلام پلویانو د خپلې عقیدې سره سم د خپل پېغمبر د دوېم زېږون د اولني تاریخي مظهر یادګاره ورځ “ایسټر” نمانځله. د یویشتمې پېړۍ دې ګلوبل انډوخر کښې د نسلي، لساني او طبقاتي نظام دې ناروا تعصب د سري لنکا د تورپوستو وینه اوبۀ ونۀ ګرځوله؟ تاسو ونۀ لیدل چې د سپین پوستو وینه بل شان ده؟ د دې نه غټ دلیل نور څۀ کېدے شي چې نن هم اکثر و بېشتر انسانان د انسان پۀ مظهر کښې د یو کموډټي )قابل خرید و فروخت څیز( حېثیت لري. د بېن الاقوامي ادارې “وکسفام” د شماریاتي تحقیقاتو مطابق دا مهال د ټولې نړۍ نیم پۀ نیم دولت د نړۍ صرف دوه شپېتۀ افرادو سره دے. د کلاسیکي معاشیاتو دا بنیادي مفروضه چې وسائل کم دي او ضروریات زیات دي، د سرمایه دارانه نظام تر ټولو لویه دروغژنه، پُر فرېبه او د مخصوصې طبقې د مفادو د تحفظ لپاره مصنوعي جوړه کړې شوې مفروضه ده. دا مهال د معاشیاتو ماهرین پۀ جار وائي چې اصل مسئله د وسائلو د کموت نۀ ده بلکې اصل مسئله پۀ وسائلو د اختیار ده او د وسائلو د منصفانه تقسیم ده. خو د دې باوجود د سرمایه دارانه نظام پنجې ورځ تر ورځه پخېږي او د دروغو مصنوعي پۀ خپله جوړ کړے شوي حالاتو پۀ مېچن یو وړوکے ټولګے یوه لویه طبقه لګیا ده، دل کوي.
د غېرمزاحم رویې پلار او سالار اګر کۀ پۀ عمومي تاریخي حواله حضرت عیسٰی مسیح علېه السلام ګڼلے کېږي او منلے کېږي خو هم د دغه سطحې برابر حواله باندې دا هم یو منلے روایت تر مونږه رارسي چې د عیسٰي مسیح علېه السلام نه هم څۀ څلور پېړۍ وړاندې سقراط نومې یوه ډېره معتبره هستي تېره شوې ده. پۀ سقراط دا الزام ؤ چې هغه ګمراهي خوروي، د خلقو عقاید خرابوي، باغیان او ګستاخان راپېدا کوي. د نوي نسل پۀ تربیت کښې د اطاعت او فرمانبردارۍ برعکس ازادي، حریت او د سوال پورته کولو جرأت زېږوي. د ټولنې اقدار بدلوي. تنقیدي شعور له وده ورکوي. د عقل او منطق متنوع مظاهرو ته لارې پرانیزي. د ړوند او بې جا تقلید نه منع کوي. ظاهره ده دا قسمه تعلیمات د اشرافیه، دولت او مقتدره طبقې پۀ ضد خپل اثار ښکاره کوي نو بیا د دې تعلیماتو استاد به څنګه پۀ خپله لاره ازاد روان پرېښودے شي؟ نو پۀ سقراط هم مقدمه جوړه شوه او عدالت/ دربار د هغه جرم دومره سنګین وګرځوۀ چې د پهانسۍ سزا ئې ورته واوروله. د سقراط د علمي تشخص دا حال ؤ چې د مقتدر طبقې یو معتدبه خلقو سقراط پۀ یو قیمت هم بائیلل نۀ غوښتل نو د دوي پۀ کوششونو یوه لاره دا راووته چې سقراط ته ئې مهلت ورکړو چې تۀ د خپل کار نه لاس واخله او توبه وباسه نو مونږ به دې ژوند در وبخښو. خو سقراط د علمي دیانت عزیمت وپاللو او د دې نه د لاس اخستو نه پۀ جار منکر شو. بیا هم د دغه خلقو نه یو ټولګي ورته د تښتېدو زمینه جوړه کړه چې سقراط ډېر پۀ اسانه پرې خپل ژوند بچ کولے شو خو هغۀ دا لار هم اختیار نۀ کړه او د هغه وخت د روایت مطابق ئې د زهرو پیالۍ وڅښکله.
د عیسٰي مسیح علېه السلام نه ډېرې پېړۍ وړاندې بني اسرائیلو او بیا یهودیانو جنګ یو مقدس عمل او حکم ګڼلو. لکه د کتاب مقدس ایت دے چې ‘خداوند صاحب جنګ هے اور اس کا نام یهواه هے” – د دې نه علاوه دوي د خداے پۀ صفاتي نومونو کښې یو نوم “رب الافواج” هم وضع کړے دے. جنګ ته یو رومانوي مقام حاصل ؤ او د اخلاقي درجې حال ئې دا ؤ چې فاتح کۀ به هر څومره ظالم ؤ خو ورته به د اقتدار او حکومت قانوني حق حاصل ؤ. مسیح علېه السلام چې زېږون او انتقال ئې دواړه معجزانه وو او قران مجید او کتاب مقدس پرې دواړه شهادتونه وړاندې کوي، پۀ خپل ژوند کښې د عملي مبارزې دورانیه د درې اناجیلو مطابق محض یو کال او د یو انجیل مطابق درې کاله ده. د زېږون سره سم د هجرتونو او کډوالۍ پۀ غم واوړېدو او بیا د ځوانۍ متعلق ئې صرف یوه واقعه نیمه کتاب مقدس کښې ذکر ده او بس بیا ئې د ژوند اخري شپې ورځې، عملي مبارزه او د تصلیب واقعه ثبت دي. هم دا وجه ده چې د برټرېنډ رسل غوندې فلسفي خپل کتاب کښې حضرت عیسٰي مسیح علېه السلام یو داسې فکشئیس کردار ګرځوي چې هغه ئې د تاریخیت قائل نه دے. خو د مذاهبو نړۍ کښې اسماني متون او د هغې سره تړلي روایتونه ئې د تاریخیت نه انکار نۀ کوي.
د مسیح علېه السلام د تعلیماتو مرکزیت د هغه پۀ ژوند کښې او بیا پۀ ورپسې درې پېړیو کښې د هغۀ د دولسو شاګردانو پۀ دورانیه کښې ټول پۀ ټوله غېرمزاحم رویې او عدم تشدد ته حاصل ؤ. پۀ څلور واړه اناجیلو کښې )متي، مرقس، لوقا او یوحنا( کښې صرف دوه ایتونه چې یو د “تورې واله اٰیت” باندې مشهور دے او بل د “وسلې واله اٰیت” باندې مشهور دے، د تشدد او مسلح جدوجهد یا قتل و قتال باره کښې څۀ تعلیمات او هدایات ورکوي – باقي د دې نه علاوه پۀ تمامي ایتونو کښې او د مسیح علېه السلام پۀ سیرت مطهره کښې تشدد او قتل و قتال بېخي پۀ نظر نۀ راځي. پۀ دغه دوه ایتونو کښې تاکیدي اسلوب او تاریخي تسلسل باندې د علماو بلها بحثونه د پېړو پېړو روایت راروان دے چې خلاصه ئې دوه موقفه دي. یو دا چې دا دوه ایتونه ضمني دي، اشاراتي دي او دا یو قسمه د راروان حالاتو نه د خبردارۍ پېشن ګوئي ده. د دې موقف پلویان دلته د تورې او وسلې نه د حقیقي معنې پۀ ځاے مجازي معنې غوره او وړې ګرځوي او د سیرتِ مسیح پۀ مجموعي تعلیماتو زیات دارومدار لري. بل موقف د دې ایتونو نه د استدلال پۀ ضمن کښې دا دے چې دلته د شریعتِ موسوي د تنفیذ خبره ده نو ځکه دلته به د جنګ قوانین هم هغه وي کوم چې د موسٰي علېه السلام پۀ شریعت کښې وو. او بل د سیرت پۀ مجموعي کردار کښې د عدم تشدد او غېر مزاحم رویې استدلال ته دوي دا جواب وائي چې د مسیح علېه السلام د مبارزې خو ټول عمر یو کال یا درې کاله ؤ نو دومره عمر کښې ظاهره ده وسله والې مبارزې ته زمینه نۀ جوړېږي. وړاندې د دې نه چې مسیح علېه السلام وسله واله مبارزه پېل کړې وه، د تصلیب واقعه پکښې راپېښه شوه.
د مسیح علېه السلام د واقعه تصلیب نه بعد تر درې پېړیو پورې غېر مزاحم رویه د مسیحیت مرکزیت ؤ او دوي ځان ته د شخصي دفاع او د ژوند ژغورلو حق هم نۀ ورکولو. دوي دا قسمه اٰیتونه چې ‘کۀ څوک دې پۀ ښي مخ ووهي نو ګس هم ورته وړاندې کوه’ او دا ټهیک ده چې د غاښ بدل غاښ او د غوږ بدل غوږ او د سترګې بدل سترګه ؤ خو زۀ تاسو ته وایم چې د شریر مقابله د سره مۀ کوئ’، د خپل دین بنیاد او اساس ګڼلو.
کله چې د څلورمې عیسوي پېړۍ د پېل لسیزو کښې رومن امپراتوري د مسیحیت د قبلولو پالیسي اختیار کړي او بیا ډېره لږه موده پس د نړۍ دا تاریخي او قدیم سلطنت مسیحیت د یو سرکاري مذهب پۀ طور اعلان کړي نو دلته نه بیا پۀ مسیحي تعلیماتو کښې د یو بدلون پېل وشي. د څلورمې پېړۍ سېنټ اګسټین د عدم تشدد پۀ ځاے اوس د “منصفانه جنګ” تصور وړاندې کړو چې د دې اساس د مذهبي ماخذونو نه زیات پۀ نوافلاطوني فلسفه، رومن اخلاقي اقدارو او پۀ سیاسی سماجي ضرورتونو باندې اډاڼه ؤ. د دې نه پس پۀ مسیحیت کښې د شخصي دفاع لپاره د مخصوص شرائطو سره تشدد جائز وبللے شو. د دې تصور مقصد کوم جنګي اقدام نۀ ؤ بلکې دا د جنګ نه د ژغورنې لپاره د اېمرجنسي صورتحال قابو کولو یوه هڅه وه چې ورپکښې انساني عظمت ته مرکزیت حاصل ؤ. دې تصور ته د دولتي سهارې او اشرافیه د تائید لۀ وجې بې تحاشا مقبولیت ملاو شو، عن تر دې چې دا مقبولیت پۀ څو پېړۍ بعد پۀ یوه بله انتها ودرېدو او جنګ ته یو ځل بیا د تقدس جامه ورواغوستې شوه. پروفېسر کېنر ارګن د ترکي پۀ یوه علمي مسلمانه کورنۍ کښې پېدا شو او تر شلو کلونو ئې اسلامي علوم حاصل کړل. ورستو بیا دې سړي خپل دین تبدیل کړو او عیسائي شو. عیسائیت ئې پۀ خپله خوښه او د خپل تحقیق نه بعد قبول کړو. پۀ صلیبي جنګونو ئې د ماسټرۍ تهیسز ولیکلو او بیا ورستو ئې هم پۀ صلیبي جنګونو د پې اېچ ډي ډګړي واخسته او نن سبا د امریکا د ورجینیا پۀ ایالت کښې د لبرټي پوهنتون کښې د تهیولوجیکل سمنري پریزېډنټ دے. دے پۀ خپل مشهور و معروف کتاب “کرسچئین جهاد” کښې لیکي چې دا پوپ اربن (II) ؤ چې د منصفانه جنګ د تصور نه یو قدم وړاندې لاړو او د مقدس جنګ تصور ئې رامنځ ته کړو. پروفېسر ډاکټر کېنر ارګن د منصفانه جنګ پلوي دے او پۀ جار وائي چې د عراق جنګ نۀ صرف منصفانه جنګ ؤ بلکې د دې اخلاقي او منطقي جوازونه رسا وو. خو د صلیبي او مقدس جنګونو خلاف دے او خپله یوه مشهوره انتړویو کښې چې پۀ انټرنټ دستیابه ده د پوپ اربن (II) د کونسل اٰف کلرمنټ (Council of Clermont) د اووۀ ویشتم نومبر 1095ز هغه خطبه کومې کښې چې د جنګ د تقدس اعلان کېږي، هغه د ‘القاعده’ د بن لادن مشهورې فتوې سره مقائسه کوي پۀ کوم کښې چې د عالمِ کفر سره د جنګ او د هغوي د اموالو د ضبط احکامات جاري کړے شوي وو.
د دیارلسمې پېړۍ سېنټ تهامس اکیویناس (St. Thomas Aquinas) هغه سړے ؤ چې د منصفانه جنګ نظریه ئې بیا راژوندۍ کړه او دې ته ئې د سیاسي، سماجي، قانوني او بېن الاقوامي علومو پۀ رڼا کښې منطقي بنیادونه ورکړل او دا تصور ئې یو قسمه داسې تهیورائز کړو چې د نن دور بېشتر شعبه جات علوم ئې هم محتاجه دي. خو د دې نه بعد هم د اوولسمې پېړۍ د انګلېنډ، سکاټ لېنډ او ائرلېنډ یو مشهور سپه سالار الیور کرومول [1658-1599] (Oliver Cromwell) نۀ صرف پۀ فکري توګه بلکې پۀ عملي توګه د اجتماعي نسل کشۍ نۀ صرف قائل ؤ بلکې د خپلو مخالفینو نسل کشي ئې پۀ مذهبي اساس جائز ګڼله.
د مسیح علېه السلام سیرت او د مسیحیت اولنۍ درې پېړۍ د دې خبرې ګواه دي چې د عدم تشدد او غېر مزاحم رویې پۀ اساس د سلطنت روما غوندې امپراتوري فتح کېدې شي او دوي فتح هم کړه؛ خو چې کله د دې تعلیماتو نه روګرداني پېل شوه نو بیا حالاتو نور نور صورتونه خپل کړل.
نن چې زۀ کله کله پۀ پښتنه خاوره د یو طویل ناتار پۀ تاریخ نظر ځغلوم او د وسله والې مبارزې او د عدم تشدد تقابل کوم نو پۀ فکري، سیاسي، تهذیبي او واقعاتي حوالو راته د عدم تشدد ورکړې څرګندې ښکاري خو نۀ پوهېږم چې نوے کهول بیا هم د دې مصنوعي او خارجي استعماري ګهتکې چې ‘عدم تشدد مونږ له څۀ راکړل’ نه ولې کله کله متاثره شي؟ دوي دې د وسله والې مبارزې ورکړې راڅرګندې کړي؟ او بل چې دا چغې د باچا خان وهي او بیا دهمکیانې یا ارادې د وسله والې مبارزې ښکاره کوي، د بدل او انتقام یادونې کوي یا د عدم تشدد پۀ حقله د کومې مایوسئ ښکار وي، باید د تاریخ پۀ پاڼو کښې د مخکښې نه خپل انجام وګوري.
حوالې:
- https://web.archive.org/web/20080709000007/http://www.cbn.com/spirituallife/ChurchAndMinistry/ChurchHistory/Crusades_CanerChristianJihad0505.asp
- https://web.archive.org/web/20080516195113/http://www.erguncaner.com/home/biography/default.php
- https://en.wikipedia.org/wiki/Oliver_Cromwell
- https://biblehub.com/
- why i am not a christian by bertrand russell