پاکستان او فکري تضادات

متعلقه مضامين

د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (د ازادۍ يو مجاهد عالم) – م . ر شفق

د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (مېرمن نسيم ولي خان) – م ۔ ر شفق

تشدد او عدم تشدد – ليکنه: خضر حيات خان – ژباړه: م.ر شفق

پاکستان او فکري تضادات

 

زمونږ د ملک ديني عالمان او خطيبان “اساس پاکستان” يا د پاکستان بنياد اسلام ګڼي او پۀ دې يقين لري چې د ګړدې نړۍ مسلمانان يو ملت دے. ټول مسلمانان وروڼه وروڼه دي، د عالمانو تحقيق دا دے چې د دوېم خليفه حضرت عمر فاروق رضي الله عنه د خلافت پۀ دور کښې د اسلام رڼا مکران ته رارسېدلې وه.

د ” قيام پاکستان” بنياد پۀ “دو قومي نظريه” ؤ يعنې هندوستان کښې دوه لوے قومونه دي. هندو او مسلمان… د دوي عقيده او ژوند ژواک د يو بل نه بېخي جدا دے. د دې نظريې علمبردارانو کښې سر سيداحمد خان، علامه محمد اقبال او قائداعظم محمد علي جناح شامل وو. پۀ 31 مارچ 1940ء لاهور منټو پارک کښې د ال انډيا مسلم ليګ يوه جلسه د محمد علي جناح صدارت کښې وشوه. دې کښې د هندوستان د مسلمانانو د پاره د يو جدا مملکت قائمولو پۀ وړومبي ځل صفا غوښتنه وکړې شوه. او يو قراداد منظور کړے شو، دا اول پۀ “قرار داد لاهور” بللے شو. دوه کاله پس د قائداعظم پۀ وېنا “قراردا پاکستان” نوم ورکړے شو. د دې نوم پس منظر هم غور طلب دے.

علامه محمد اقبال پۀ کال 1930ز کښې “خطبه ء اله اباد” کښې تجويز ورکړو چې د هندوستان شمال مغربي سيمو کښې چرته چې د مسلمانانو اکثريت دے هلته دې د مسلمانانو ځانله يوه صوبه او حکومت جوړ کړے شي چې دوي پۀ کښې د اسلامي نظام تجربه وکړے شي.او د دين اسلام مطابق ژوند تېروي۔ دا به د هندوستان وفاق کښې شامله وي. خواه کۀ پۀ هندوستان د برطانيي تسلط وي يا د نور چا. ورپسې کال 1933ء کښې لندن کښي د کېمبرج پوهنتون د شاګردانو يونين جنرل سېکرټري چودهري رحمت علي يو پمفلټ چاپ او خور کړوNOW OR NEVER…. پۀ دې کتابچه دستخط کوونکو کښې اسلم خان خټک او د چارسدې عنايت الله خان هم شامل دي. دوي هندوستان کښې د مسلمانانو د اکثريتي صوبو يو وفاقي نقشه او خاکه پېش کړې ده. نوم ئې ورله “پاکستان” ايښے دے. او تشريح ئې داسې کړې ده پ= پنجاب ا= افغان صوبه۔۔۔۔۔افغانيه ک= کشمير س= سندهـ، تان = بلوچستان۔۔۔۔ دې کښې د مشرقي بنګال يعنې مشرقي پاکستان ۔۔۔۔يا۔۔۔۔ اوسني بنګله دېش ذکر نشته.

عجيبه دا وشوه چې د هغه وخت ( 1934ء) مسلم ليګي قيادت د دي ترديد کړے ؤ چې د مسلم ليګ د کېمبرج هلکانو دې سکيم سره څۀ تعلق نشته تردې چې د علامه اقبال پۀ يو کتاب د تبصرې کولو پۀ وخت يو انګرېز تهامپسن علامه صاحب ته د پاکستان د سکيم باني وليکلو نو علامه اقبال ورته فورا “وضاحتي خط ولېږلو، نۀ صرف ترديد ئې وکړو بلکې دې ته ئې غلطي۔۔۔۔MISTAKE وئيلي دي او پاکستان سکيم سره ئې د لا تعلقۍ اظهار وکړو. دا خط علامه محمد اقبال۔۔۔۔د لاهور نه پۀ څلور مارچ 1934ء Mr THOMPSON ته لېږلے ؤ، خط کښې ورته ليکي۔۔۔

” ګرانه تهامپسن۔۔۔۔۔زما پۀ کتاب ستا تبصره ما اوس تر لاسه کړه، دا ډېره سپېځلې ده او تا چې زما پۀ حقله د ښو خيالاتو څرګندؤنه کړي ده. د هغي مننه کوم خو تا يوه غلطي کړې ده، هغه درته پۀ ګوته کول غواړم، ځکه چې دا زۀ يوه سنجيده معامله ګڼم. تا ماته د “پاکستان” نومې سکيم باني وئيلے دے. ما چې خپله خطبه کښې تجويز وړاندې کړے ؤ، دا ؤ چې د مسلمانانو يوه صوبه دې قائمه کړے شي شمال مغربي هندوستان کښي يوه صوبه چې د مسلمانانو د ابادي پۀ کښې غلبه اکثريت وي، او زما پۀ سکيم کښې به دا نوې صوبه د تجويز شوي هندوستان فېډرېشن يوه حصه وي، د پاکستان د سکيم تجويز خو د مسلمانانو د صوبو ځان له جدا فېډرېشن دے چې د يو جدا رياست پۀ توګه نېغ پۀ نېغه انګلستان سره اړه لري، دا سکيم کيمبرج کښې جوړ شوے دے”.

علامه محمد اقبال مسټر تهامپسن ته جولايي 1934ء کښې يو بل خط کښې ليکلي دي “پنجاب۔۔۔۔سندهـ۔۔۔۔صوبه سرحد درې واړه صوبې که يو ځاے شولې نو دابه د انګلستان هندوستان او اسلام پۀ خېر تمام شي”.

(د زيات تفصيل د پاره د عبدالولي خان کتاب ” باچاخان او خدائي خدمت ګاري“ وړومبنے ټوک“ ؤګورﺉ ).

بل خوا چې 1942ز کښې قائد اعظم د قرارداد لاهورپۀ ځاے قرارداد پاکستان اعلان وکړو او وې وئيل چې د مسلمانانو جدا مملکت قائم شي، څه نوم خو به ئې وي کنه، نو بس پاکستان غوره نوم دے، نو دا پۀ يو ډؤل د چودهري رحمت علي د ”پاکستان کيمرج سکيم ومنلے شو۔۔۔۔۔او کال 1971ز کښې چې پاکستان دوه ټوټې شو او د مشرقي پاکستان نه ازاد مملکت بنګله دېش جوړشو نو د پاتې مغربي پاکستان يا نوي پاکستان نقشه هغه شوه کومه چې د انګلستان کېمبرج کښې چودهري رحمت علي او د هغۀ ملګرو پۀ NOW OR NEVER کښې تجويز کړې وه.

پاکستان او فکري تضادات

( دوېم ټوک)

د ال انډيا مسلم ليګ سياست احتجاجي او مزاحمتي هرګز نه ؤ، د دې اکابرين ټول يا اکثر د انګرېزانو خطاب يافته معتبر خلق وو. دوي به هندوستان کښې د مسلمانانو د حقونو مطالبه کوله خو د خپلو مطالبو د پاره ئې پېرنګي سره ښکر نۀ اړامولو۔۔۔۔۔۔ پۀ 23 مارچ 1940ز کښې چې مسلم ليګ پۀ هندوستان کښې د يو جدا مملکت قائمولو مطالبه وکړه، قرارداد لاهور۔۔۔۔ثم۔۔۔ قرارداد پاکستان ئې منظور کړو نو قيادت ئې محمد علي جناح صاحب کولو۔۔۔۔ دغه وخت د ازادۍ منزل رانزدې شوے ؤ۔۔۔۔ ال انډيا کانګرس د ټول هندوستان نمائنده جماعت ؤ۔۔۔۔ د مسلمانانو سياسي جماعتونو۔۔۔ جمعيت العلماء هند۔۔۔۔ جماعت احرار۔۔۔ او بالخصوص د باچاخان خدائي خدمت ګار تحريک کانګرس سره ملګري وو۔۔۔۔ دوي د ټول هندوستان ازادي غوښتله او د تقسيم خلاف وو. جناح صاحب د کانګرس ټوله نمايندګي نۀ منله۔۔۔۔ دا ئې د هندوانو پارټي ګڼله۔۔۔۔ او هر کله چې ټول هندوستان کښې اکثريت د هندوانو ؤ۔۔۔ نو د هندوانو د غلبه عددي اکثريت ترمخه د مسلمانانو حېثيت نۀ شو جوړېدلے. نو مسلم ليګ ئې د مسلمانانو واحد نماينده جماعت ګڼلو۔۔۔ او د جناح صاحب دا کلک موقف انګرېزانو ذهني طور قبول کړے ؤ۔۔۔۔ او کانګرس هم د ازادۍ نصب العېن تر لاسه کولو پۀ خاطر اخري نازک پړاؤ کښې خپلي قربانۍ پۀ سين نۀ شوې لاهو کولې او تقسيم چېلنج کولو کښي پاتې راغے. د کانګرس ليډرانو کښي جواهر لال نهرو او سردار پټېل دواړه خصوصاً پۀ جذباتي توګه د تقسيم پۀ فامولا دستخط کولو ته تيار شو، زما پۀ خيال دوي خپله فېصله کښې درست ځکه وو چې ګانګرس د هندوستان د ازادۍ د پاره لوے جدوجهد کړے ؤ نو اوس پۀ اخري مرحله کښې ئې د سپږې د پاره کيند نه شو سوزولے، تر دې چې پۀ ناخوالۍ سهي خو مهاتما ګاندهي هم د تقسيم پۀ فارمولا دستخط کولو ته مجبور شو. د خدائي خدمتګار تنظيم پۀ شمول د جمعيت العلما ء هند او نورو مسلمانانو رهنمايان اخلاقي طور د کانګرس د فېصلې منلو پابند وو۔۔۔۔ البته باچاخان، ابوالکلام ازاد چې د فارمولې دستخط کېدو نه وړاندې د غلط تقسيم او پاکستان پۀ حقله کوم تحفظات ښکاره کړي وو، د تقسيم نه پس د ملک تاريخ هغه حرف پۀ حرف صحيح او رښتيا ثابت کړل.

پۀ هر حال د هندوستان تقسيمېدو فېصله چې ومنل شوه نو دا د قايداعظم محمد علي جناح صاحب او د هغۀ د مسلم ليګ لويه فتح او عظيمه کارنامه ګڼو چې پۀ 14 يا 15 اګست 1947ز د دنيا پۀ نقشه د مسلمانانو يو نوے مملکت پاکستان راښکاره شو. د پاکستان د رياست دوه حصې وې او د دواړو حصو ترمېنځه زر ميله فاصله وه. مېنځ کښې ئې هندوستان پروت ؤ. پنجاب۔۔۔۔سندهـ۔۔۔صوبه سرحد۔۔۔۔او بلوچستان۔۔۔۔مغربي حصه ۔۔۔۔اوس هم موجود ده۔۔۔ او دې ته پاکستان وئيلے شي۔۔۔ حالانکې دا نيم پاکستان دے۔۔۔۔ دوېمه حصه د مسلمانانو بنګال ؤ۔۔۔ زر ميله فاصله کښې ۔۔۔۔۔ دې ته به مونږ مشرقي پاکستان وئيلو۔۔۔ دا اوس د پاکستان حصه نۀ ده۔۔۔۔۔ ازاد مملکت بنګله دېش ورته وئيلے شي۔۔۔۔ کال 1971ز جنګ نه پس د پاکستان نه جدا کړے شو.

د 1940ز۔۔۔۔۔مارچ نه۔۔۔۔۔ اګست 1947ز پورې۔۔۔۔اووۀ کالو موده کښې خپل هدف ته رسېدل او پاکستان قائمېدل يوه سياسي معجزه ده۔۔۔۔ د دې پۀ شا نور عوامل هم شته۔۔۔ خو دا حقيقت به منلے شي۔۔۔۔ چې دا پۀ ښکاره د جناح صاحب د قيادت کمال ؤ.

د اووۀ کالو سياسي تحريک پۀ کاميابۍ کښې د ټولو نه لوے لاس دې نعرې کړے ؤ “پاکستان کا مطلب کيا؟ لا اله الا الله”،،، کو مو ديني عالمانو چې د پاکستان د تحريک مرسته کړې وه او خلقو د هغوي پۀ اواز لبېک وئيلے ؤ۔۔۔۔ دغو کښې يو څو داسي وو چي د علم او تقوي پۀ لحاظ ئې پۀ لمنو نمونځ روا ګڼلے شو۔۔۔۔ لکه مولانا اشرف علي تهانوي۔۔۔۔۔ مولانا شبير احمد عثماني۔۔۔۔ مولانا مفتي محمد شفيع۔۔۔۔۔ او د مانکي شريف پير حضرت امين الحسنات، د مانکي صاحب پير۔۔۔۔ امين الحسنات ته قايداعظم محمد علي جناح صاحب ليکلي ورکړي وو۔۔۔۔ چې پاکستان قايم کړے شي نو دې ملک کښي به شريعت محمدي نافذ کولے شي.

(نور بيا)