Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
دوېم نړیوال لام کښې د جاپان لۀ خوا د برما او رنګون ترمنځه یو جوړېدونکي پُل باندې ‘پیر بول’ یو ناول ولیکو چې 1952ز کښې چاپ کړے شو. د ناول دا قیصه لوستونکو خوښه کړه او د نړۍ پۀ ګڼو ژبو کښې وژباړلې شوه.
1957ز کښې برطانیې او امریکې پۀ دې ناول یو مشترکه فلم “The Bridge on the River Kwai” جوړ کړو. ناول له د فلم مکالماتي رنګ ‘کارل فورمېن’ او ‘میکایل وېلسن’ ورکړے ؤ. هدایتکار ئې ‘ډېوډ لیان’ ؤ. فلم کښې ‘ویلیم هولډن’، ‘جېک هاکنز’، ‘اېلک ګینش’ او ‘سیشو هیاکاوه’ مرکزي کردارونه لوبولي وو. د اکاډمي اېوارډونه کۀ یو اړخ ته اووۀ د دې فلم پۀ برخه ورسېدل نو بل خوا د دې فلم د کلتوري، تاریخي او جمالیاتي اړخونو کتلو سره دې فلم ته امریکې پۀ ‘لائبرېري اٰف کانګرس’ کښې د خوندي کېدو اعزاز ورکړو. تر دې دمه پۀ نړۍ کښې جوړو شوو ټولو نه غوره پنځوسو فلمونو کښې دې فلم ته یوولسم نمبر ورکړے شوے دے.
د فلم قیصه د دوېم نړیوال لام د زمانې ده چې 1943ز کښې د جاپان تر قبضې لاندې د ‘برما’ یو جېل ته برطانوي جنګي قېدیان راوستلے شي. د دې جېل مشر ‘کولونل سېټو’ حکم وکړي چې بې د څۀ پوځي رېنک د فرق نه، ټول قېدیان به د ‘برما’ او ‘رنګون’ ترمنځه سیند ‘کواي’ باندې پُل جوړولو کښې مشقت کوي او د جاپان حکومت دا غواړي چې دغه پُل زر تر زره مکمل کړے شي.
پېرنګے افسر ‘لېفټننټ کولونل نېکولسن’ دغه حکم نه انکار وکړي او ووائي چې د ‘جېنېوا کنونشن’ تر مخه قېد شوي پوځي افسران به هېڅ ډول مشقت ته پابند نۀ وي. ‘کولونل سېټو’ دا خبره نۀ مني او ‘نېکولسن’ خپلو افسرانو ته ووائي چې تاسو به د تېښتې هېڅ هڅه کله هم نۀ کوئ، ځکه چې مونږ د هېډکوارټر پۀ وېنا وسله غورځولې ده، نو کۀ د تېښتې څۀ کوشش وشي نو دا به ښۀ نۀ وي. پۀ سبا له چې جنګي قېدیان لویه ډاګه کښې راجمع کړے شي او د سېټو د حکم نه نېکولسن بیا هم انکار وکړي نو سېټو ورله څپېړه ورکړي، دې سره ورته د مرګ دړکه هم ورکړي خو نېکولسن پۀ خپله خبره ټینګ ولاړ وي.
کولونل سېټو ‘نېکولسن’ د اوسپنې کوټڼۍ کښې پۀ خوټکېدلي نمر بند کړي او نور افسران ورله هم بندي کړي. دې دوران کښې چې کوم پېرنګي سپاهیان وي، هغوي پۀ راستۍ سره کار نۀ کوي. دوي نۀ خو دغه پُل مضبوط جوړول غواړي او نۀ ئې پۀ وخت د پوره کولو کوشش کوي. دوي ګڼي چې پُل پۀ وخت نۀ پوره کېدو به د جاپان حکومت ته هم مسئلې وي او سېټو به هم خپل مقام بائیلي.
دې دوران کښې د روس او جاپان ترمنځه شوي جنګ کښې د جاپان د ګټې د جشن پۀ بهانه سېټو نېکولسن او نورو افسرانو ته د بدني مشقت رعایت ورکړي. نېکولسن بله ورځ د پُل ځاے ته ورشي او دا ثابته کړي چې د پُل موجوده نقشه او ډیزائن بېکاره دي. پۀ بله ورځ هغه پۀ خپلو انجینئیرانو ‘کېپټن رېواز’ او ‘مېجر هاګز’ دې پُل د پاره نوے ډیزائن هم تیار کړي او خپلو قېد شوو سپاهیانو ته هم دا ښونه وکړي چې د برطانوي عظمت د یاد برقرار ساتلو د پاره دا پُل ښکلے، پائېدار او مضبوط جوړ کړي. هغه خپلو سپاهیانو ته دا خبره مزغو کښې کښېنوي چې جنګونه ټول عمر نۀ وي، یو وخت خامخا داسې راځي چې د جنګ ټول فریقونه روغې ته کښیني، کۀ داسې وشي نو د دې سیمې خلق به دې پُل ته ګوري او د هغوي پۀ زړونو کښې به د برطانوي پوځیانو د پاره احترام پېدا کېږي.
دې موده کښې ‘کمانډر شییرز’ چې د تېښتې پۀ وخت ژوبل شوے یو روغتون کښې پروت وي، سره ‘مېجر واردن’ پټه رابطه وکړي او دا ورته ووائي چې د دغه پُل ورانولو فېصله شوې ده چې د څلورو کمانډو دغه ډله کښې به دغه مشن کښې تۀ هم شامل ئې. دې خوا د پُل الوځولو د پاره منصوبه بندي کېږي او اخوا پۀ مقرر وخت کښې د پُل تکمیل کېږي.
‘نېکولسن’ ورکړے شوي وخت کښې پُل تیارولو ته لېواله وي. هغه دا پُل د راروانو نسلونو د پاره د برطانوي پوځ د یو یادګار پۀ توګه تیارول غواړي او خپل دې کوشش کښې کامیاب هم شي.
پۀ کومه ورځ چې د دې پُل پرانسته کېږي، پۀ هغه ورځ یو ټرېن کښې جاپاني پوځیان او مخوریز خلق به دا لاره پرانیزي. دا خبره چې ‘مېجر واردن’ ته ښکاره شي نو هغه د کمانډر شییرز، لېفټټنټ جائس او د نزدې کلي د سردار او خلقو پۀ مرسته د شپې تیارۀ کښې د پُل برجونو ته بارودي مواد خوارۀ کړه او د باتۍ مزے اوبو کښې پټ یوې غاړې ته راکاږي. داسې وشي چې د شپې ‘کواي’ کښې اوبۀ د خپل ناپ نه ډېرې ښکته پرېوځي او سیند روڼ رغے شي. سحر چې نېکولسن د ټرېن تېرېدو نه وړاندې د پُل ننداره کوي نو ښکته سیند کښې ئې پۀ دغه مزي سترګې ولګي. د مزي کتلو لپاره هغه کولونل سېټو هم ځان سره کړي او د باتۍ طرف ته روان شي. دا هر څۀ چې مېجر واردن وویني نو پۀ هغۀ ناوخته شي. د سېټو لۀ خوا ډزې پېل شي او بیا د ‘مېجر واردن’ پُل تباه کولو د پاره او ‘کولونل نېکولسن’ د پُل بچ کولو د پاره شوي جنګ کښې دواړه مرګي حال شي. د پُل یوه برخه هم ونړېږي.
پۀ وړه اوچه د برطانوي استعمار قبضه ټینګه ساتلو د پاره وخت پۀ وخت د هند نورو سیمو سره پښتونخوا کښې هم ودانۍ شوې دي. دا اوس څو میاشتې وړاندې د سردریاب تاریخي پُل چې 1937ز کښې د ډاکټر خان صاحب د حکومت دوران کښې ئې پرانسته شوې وه، یوه حصه ئې د یو دروند ټرک ښکته پرېوتو سره ړنګه شوې ده. داسې پُلونه چکدره، د شبقدر لاره، ټل او نورو سیمو کښې پۀ نظر راځي چې د خپل معیار د پاره ئې اولسونه ستائینه کوي. دغسې د پېرنګي زمانه کښې شوې ابادۍ کۀ یو خوا د هاغه زمانې د فنِ تعمیر یادګارونه دي نو بل خوا ئې معیار هم د اعليٰ پایې دے. د دې ملک وسائلو، فصلونو او معدنیات لوټلو د پاره دا نۀ ده چې هغوي صرف پوځي چاوڼۍ او جېلخانې جوړولې بلکې د رېل یو پراخه نظام او سړکونه ئې هم تیار کړي وو چې د پښتون وطن سینې نه ویستې شوې ملغلرې ئې د لندن پښو کښې نوستلې.
د کواي پۀ سیند پُل د ‘پییر بول’ لیکلے فکشن دے چې د جاپان حکومت او د برما د اولس د خوا پرې نیوکې شوې دي. نقادانو پرې دا رایه هم ورکړې ده چې د برطانوي ذهنیت سپېځلتیا ښودلو دپاره مبالغې نه کار اخستے شوے دے، خو زۀ دا فلم د دې د قیصې د څۀ کردارونو او واقعاتو پۀ وجه وړاندې کوم چې هغه دا دي:
- نېکولسن د ‘جېنېوا کنونشن’ مطابق خپل حق غواړي او دې لړ کښې کۀ د هغۀ سپکاوے کېږي او کۀ تشدد پرې کېږي، هغه د خپلې دغه مطالبې نه نۀ پۀ شا کېږي.
- سېټو چې د خپل زور غرور کښې نېکولسن، هغۀ سره بند نورو افسرانو او قېدیان باندې جبر کوي، چې کله محسوس کړي چې د هغۀ هدف پۀ زور سره نۀ شي ترلاسه کېدے، هغه ځان له یو معقول جواز وګوري او مقرره وخت کښې د پُل سر ته رسولو هدف ترلاسه کړي. لوے هدف د پاره خپله شخصي انا وژل د دۀ د کردار مثبت اړخ دے.
- برطانوي قېدي پوځیان دا فېصله وکړي چې مونږ به د تېښتې څۀ هڅه ځکه نۀ کوو چې مونږ د خپل هېډکوارټرز پۀ وېناوسله غورځولې ده او کۀ مونږ داسې څۀ کوشش وکړو نو دې سره به ملک مخالف ته معاهده کښې پاتې راشي.
نېکولسن هر څو کۀ جاپان دښمن ګڼي، هغه ویني چې دې پُل سره به جاپان ته جنګ کولو کښې اسانتیا وي خو هغه دا باور لري چې جنګ ټول عمري نۀ وي، یو وخت داسې راشي چې هم دا جنګ ته لېواله ملکونه، پوځونه او اولسونه روغې ته غاړه کېږدي ـــ دا پُل به د دې ځاے د اولسونو د پاره سهولت وي نو دا هم د راتلونکو نسلونو پۀ حقله د فکرمند کېدلو درس دے.
د دې فلم قیصه کښې هر کردار د خپل سوچ او موقف سره د ودرېدو جواز هم لري او مبارزه هم کوي. د دښمن وړاندې د ټوپک غورځولو د امر تعمیل نه واخله د قابض جنګ سالار لۀ خواد پُل د تعمیر حکم پورې ـــ بل اړخ ته د سېټو د کردار مختلف پړاوونه دي چې د خپل مقصد د پاره خپله انا هم شا ته پرېږدي ـــ دغسې د خپلو اتحادیانو پۀ وېنا کهــ یو خوا د پُل د تباهۍ فېصله کېږي نو بل خوا د پُل بچ کولو د پاره هم خپل سر تلي کښې ایښودے کېږي.
کۀ د برطانوي برترۍ نفسیات ترې یو اړخ ته کړے شي نو دې فلم کښې ډېرې داسې خبرې دي چې د انفرادي او اجتماعي ژوند د پاره پکښې د زدکړې د پاره ډېر څۀ موندے شي. دا فلم مونږ ته ښائي چې د خپل یو خواهش یا خپلې انا د پاره مونږ اجتماعي ذمه وارۍ نه کله هم بې غوره نۀ شو. کۀ مونږ د څۀ وقتي شغل یا نامورۍ د پاره د کلونو خواري پۀ سیند وړو نو چې دا نتیجې مو مخې ته پرتې وي چې پۀ اجتماعي توګه نسلونه د خپلو راتلونکو نسلونو د پاره خپل ټول ژوند قربانوي، چرې د یوې ډلې خپل محدود فکر کۀ د تاریخي شعور پۀ رڼا کښې نۀ وي روزلے شوے، دغه خوارۍ پۀ سیند لاهو نۀ کړي.
دا ضروري نۀ ده چې ستا د ضرورت ‘کواي سیند’ باندې ستا څوک خېرخواه پُل جوړوي، دا هم ضروري نۀ ده چې ستا سهولت د پاره پۀ ‘کواي سیند’ جوړ شوے پُل دې ستا کوم بدخواه ړنګوي ــــ باید دا شعور ولرلے شي چې د سیند، د پُل او د قام تر منځ ربط څۀ دے او د دې پۀ راتلونکو نسلونو څۀ ممکنه اثرات کېدے شي.
