شاه حسن خېل لکي مروت د کونډو او يتيمانو مېنه : عزیزالله خان

متعلقه مضامين

“د ديدار شوق او عامر” – سکندر خان سکندر

د هجري کلېنډر د مياشتو پۀ نومونو کښې پټ رازونه – فضل مومند

غني خان، يوه کتنه – مولانا محمد يوسف بونېرے، کوالالمپور

د بي بي سي ډاټ کام پهٔ مننه ژباړه شوې لیکنه

د کبل بي بي قیصه د کبل )سوات(،

قبائیل،کوئټې او کابل قیصه هم ده

دا د خېبر پښتونخوا د جنوبي ضلعې لکي مروت د کلي شاه حسن خېل خبره ده چرته چې اووۀ کاله وړاندې یو ځانمرګي برید کښې یو سل او لس کسان وژلے شوي وو او دوه سوه نه زیات ژوبل شوي وو. ځانمرګي برید کښې اویا نه اتیا پورې کورنیو ګټونکي لاسونه بائیلل او نن د دغه کورنیو روزنې او پالنې د پاره کونډې شوې ښځې مزدوري کوي.

تېر حکومت وژلے شوو ته سړي سر درې لکهه او ژوبل شوو ته سړي سر یو لاکهـ روپۍ ورکړې وې چې یقیناً دغه د اوږدې مودې پورې د ضرورتونو پوره کولو پۀ ځاے څو میاشتو کښې ختمې شوې.

شاه حسن خېل کښې د یوې کونډې "کبل بي بي" مېړۀ او دوه زامن دغه برید کښې وژلے شوي وو ـــ اوس یو کور کښې درې کونډې مېشته دي. د کبل بي بي اتۀ زامنو کښې اوس شپږ پاتې دي ـــ د ټولو نه مشر لسم کړے دے او اوس کټونو بڼلو کار کوي. کبل بي بي پۀ خپله د غرونو نه مېزري راوړي او بوڼ ترې رغړي. دغه بوڼ/ بیاسته د لسو نه تر د شلو روپیو وي او د دې بوڼ معاوضه کښې ورته د یو وخت ډوډۍ ترلاسه کېږي.

کبل بي بي ووئیل چې د هغې خاوند به مزدوري کوله ـــ لویو زامنو به ئې هم دیاړي وکړه خو اوس ورکره لوږې دېره شوې دي. کله کله د پیاز تره یا د ټماټره ډکره ومومي او کله کله پرې شپه هم نهره تېرېږي.

کبل بي بي ووې،

"کونډه شوې یم، اوس مې د زړۀ زور هم نشته. لاسونه مې بې زوره شوي دي، نمړۍ پرې نۀ شم شوکولې. د ژوند ازمېښتونه دي او مونږ یو."

هغې ووې کۀ حکومت لاس راکړي او بچي مو د څۀ روزګار جوګه شي نو کېدے شي چې څۀ ښه ورځ هم ووینو.

کبل بي بي د ځان سره د خپل کلي د نورو کونډو ویر هم وکړو چې هم دغه ازمېښتونو سره مخ دي.

د کټونو بڼلو د پاره بوڼ د ځنګلونو نه د راوړے شوو مېزرو نه جوړېږي. دا مېزري راوړل ډېر ګران کار وي. پۀ دغه بوڼ رغښتلو د کبل بي بي لاسونه لرګي شوي دي. هم دا حال د دغه کلي د ټولو کونډو د لاسونو دے.

پۀ دې کلي د دغه خونړي ځانمرګي برید نخښې اوس هم څرګنده ښکاري. زیاتره ژوبل شوي اوس نیمګړي او معذوره دي. د وژل شوو بچي د یتیمۍ، بې ارزۍ او بې څوکۍ ژوند کوي.

دغه کونډې د خپلو وړو بچو سترګو ته ناستې دي، بیا ئې کورونه نۀ دي ودان کړي. حکومت د دوي ښېګړې د پاره هېڅ ګام نۀ دے پورته کړے.

د شاه حسن خېل مرکزي څلورلاره (چوک) کښې د کلي مشران ناست وو. وېلج ناظم عبدالمالک مونږ ته ووې چې د دې کلي هره کوڅه کښې کونډې او یتیمان دي، مشران فکر مند دي چې کۀ حکومت د دوي څۀ فکر نۀ کوي نو راتلونکي کښې حالات لا خرابېدو پله تلے شي.

هغۀ زیاته کړه چې دا کونډې ښځې د ذهني دباو ښکار دي او ډېرې پکښې نفسیاتي مریضانې شوې دي. پۀ مړه ګېډه ډوډۍ ئې هم نصیب کښې نشته.

دې نه څوک نۀ دي خبر چې اووۀ کاله وړاندې د دغه خونړي برید هدف څوک وو، خو د دې کلي مېدانونه، ډاګې او پټي شاړ شوي دي او دلته نېستۍ، بې وسۍ او لوږې دېره شوې دي.

 

تاثر

اووۀ کاله وړاندې دغه ځانمرګے برید شاه حسن خېلو کښې د والي بال د لوبې لویه ډاګه کښې شوے ؤ. پۀ دغه وخت هلته د څلور سوو نه زیات نندارچیان او لوبغاړي ناست وو. بم کښې دوه سوه اویا کلو بارودي مواد کارولے شوي وو چې درز او ړق ئې اتلس کلومیټره فاصله کښې محسوس شوے ؤ. مونږ د ښاغلي عزیزالله خان دا خبره نۀ شو منلې چې ګنې د دغه برید هدف نامعلومه ؤ ـــ هدف ډېر څرګند دے ـــ شاه حسن خېل کلي کښې د لوبو ډاګې ته د څلور سوه خلقو راتګ ـــ د برید پۀ وخت خوا ته جومات کښې د علاقائي امن جرګې غونډه (یاده دې وي چې د چاودنې سره د جومات چت ړنګ شوے ؤ خو څوک پکښې مړۀ شوي نۀ وو) ـــ د دغه برید ښکاره هدف د سیمې امن ؤ، اولس کښې وېره او د ترهګرۍ پۀ ضد څرګند موقف لرونکي جمهوري حکومت ته پۀ لاره کښې د وینو سیندونه "ودرول" وو.

کۀ مونږ وګورو نو د لکي مروت د شاه حسن خېلو د کبل بي بي چې څۀ حالات دي، د سوات کبل، قبائیل، کوئټه او کابل کښې هم ټولې بیبیانې د دغه حالاتو سره مخ شوې دي.

د دې خاورې کاڼي بوټي شهیدان دي

نن هم یو اړخ نه د نصاب تر لارې او بل اړخ نه د ریاستي بیانیې پۀ زور د اولسونو ذهنونه د مفلوج کولو سلسله روانه ده. نصاب نه پس میډیا هم پۀ ډېره سائنسي طریقه متشدده بیانیه خوروي. انګلش اخبار کښې چې کومه خبره زغملې کېږي، هغه خبره پښتو، اردو او نورو ژبو کښې خپرېدونکو ورځپاڼو او مجلو کښې نۀ زغملې کېږي. یعنې د ډپلومېټ سرکلز او اولس تر منځ د خبرونو رسد کښې هم فرق ساتلے کېږي.

شاه حسن خېل کښې دا چاودنه د هغه سلسلې کړۍ وه چې تر ننه ئې زور او شور د پښتون وطن احساسونه غوڅوي. د زلمي کهول او د هغوي د هیلو او امیدونو، جذبو او ولولو وژلو د پاره شروع شوې دغه سلسله تر دې دمه روانه ده. شاه حسن خېل کښې زلمي لوبغاړي او نندارچیان پۀ نخښه کولو نه پس بله لویه پېښه د اٰرمي پبلک سکول، دې پسې باچاخان پوهنتون، کوئټه او مردان کښې وکیلانو نه راواخله پۀ کابل کښې پوهنتون باندې برید پورې هرې واقعې د کبل بیبیانو شمېر زیات کړے دے. یو اړخ ته کۀ د ترهګرۍ مونډ ویستلو د پاره پۀ خپل شوي لائحه عمل (نېشنل اېکشن پلان) عمل درامد واضحه نۀ دے نو بله خوا یوه اجتماعي اولسي بې حسي هم د ترهګرۍ سلسله روانه ساتلو کښې ذمه واره ده. د پیاز ټماټر نرخ ختلو، د بجلۍ پۀ نشتوالي او نورو امروزه خبرو احتجاج کېږي خو د ترهګرۍ د پېښې خلاف احتجاج نۀ کېږي.

د مهذبو قامونو احتجاجونه هم مهذب وي. دلته کۀ دې ملک کښې د ټولو نه مهمه خبره "د امن خبره" د احتجاج صورت کښې کول قامي سلامتۍ د پاره خطره ګڼلې کېږي نو باید اولس پۀ انتخاباتو کښې هغه قوتونه مسترد کړي چې پۀ مخ ئې د مذهب، وطن، انقلاب، تبدیلۍ او نورو خوش فهمه نعرو غلافونه ځوړند کړي وي او هغه خلقو سره ودرېږي چې د امن حصول د پاره سیاسي مبارزه هم کوي او د خپل اولس سره پۀ دغه سنګر هم وړومبي صف کښې ولاړ وي.

د کبل بیبیانو شمېر زیاتېدو کښې اولس خپله هم ذمه وار دے. د یو چا د وادۀ او کوېژدن نېټه ایښودونکې، تمبل غږوونکې، پۀ ستونو ګرځېدونکې مور څۀ وخت هم "کبل بي بي" کېدې شي