Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
پۀ سرکاري محکمه کښې د ځوانانوضلعي افسر راته څو ورځې مخکښې وئيلي وو چې پۀ يو ميټنګ کښې مونږ ټولو پۀ دې خبره کوله چې موجوده حکومت د لوبو او ځوانانو صوبائي بجټ ډېر زيات کړے دے ځکه چې عمران خان د ځوان کهول سره دغه وعده کړې وه . پۀ دغه ميټنګ کښې هم يو دغه افسر دے چې پۀ زمکني سياست او خلقو ډېره زياته پوهه لري . هغۀ ما ته خپل نوم د نۀ ښودلو پۀ شرط ووئيل چې ميټنګ کښې ورته ما ووئيل چي مشرانو او دوستانو، دا خبره ډېره غلطه ده او پۀ دې بجټ کښې د پاکستان تحريک انصاف هېڅ کمال نشته ځکه چې دا دومره غټ بجټ او نورې صوبائي فائدې صرف د اتلسم ائيني ترميم له برکته دي . زمونږ مسئله هم دغه ده چې پۀ الزام ، دعوه او پراپېګنډه ټول سمدستي يقين کوو او د افسوس خبره دغه ده چې تعليم يافته کسان پۀ هم دغه شان پراپېګنډو کښې راشي . بهرحال پۀ خېبر پښتونخوا او نورو صوبو کښ هم دغه شان انقلابي اقدامات هم د اتلسم ترميم پۀ برکت شروع شوي دي او پۀ دې کښې هم هېڅ شک نشته چې مونږ ته نور هم ډېر سفر پاتې دے لکه هائيډرو پاور جنرېشن سره سره پۀ نورو صوبائي وسيلو باندې پۀ پوره کنټرول راوستو کښې هم لا ډېر کار پاتې دے.
اتلسم ائيني ترميم کښې داسې څۀ دي چې اسټېبلشمنټ او پي ټي ائي ئې دومره شديد مخالفت کوي ؟
پاکستان کښې مختلف الخيال، رنګ او نسل قامونه ژوند کوي، د تقسيم نه پس حالات او د ډېرو خلقو خيالات هم بدل شو. فال اف ډهاکه پۀ دسمبر 1971 کښې کېږي او د پاکستان ټول اوسېدونکي ټراما کښ لاړل او نن هم چې خلک دغه دردناکه ماتې رايادوي نو يو لوے اه کوي . دغه جدائي او شکست ولې زمونږ نصيب شو. پۀ دې اړه حمودالرحمان کمېشن جوړ شو، رپورټ هم مرتب شو خو د اوسني نسل پۀ ذهن او خلۀ کښې دغه يو سوال راوچتېږي، چي مخکښې څۀ وشو؟ دا څۀ چې وشو، دا ولې وشو، نتجه ئې څۀ شوه او صفا خبرې ولې لا تر اوسه مخې ته رانغلې؟ خبرې ډېرې وشوې او لا کېږي خو څوک هم پوهه نۀ دي او هم دا وجه ده چې د ځوان کهول پۀ ذهنونو کښې پۀ سلګونو سوالونه دي خو له بده مرغه دلته جواب کله هم نۀ دے ملاو شوے. د سزا او جزا عمل هم پۀ دې وطن کښې نۀ مخکښې ؤ او ښکاري داسې چې نۀ به بيا وي، بس شپې ورځې دي چې تېرېږي او هر سړے صرف وخت له ديکه ورکوي . د اتلسم ترميم خبره اصل کښې د جناح صېب پۀ ژوند کښې شروع شوې وه کله چې بنګاليانو اردو خپله قومي ژبه اختيار کولو نه انکار وکړو او ډېرې مظاهرې هم وشوې . عجيبه منطق ؤ چې اکثريت به د پينځۀ فيصده خلقو ژبه وائي. پکار هم دغۀ وو چي پۀ بنګال کښې دفتري او قامي ژبه هم د هغوي مورنۍ ژبه ګرځولې شوې وې او هغوي ته اجازت ورکړے شوے وے چې خپله ژبه دې پۀ دفتر کښې کاروي او صفا خبره هم دغه ده چې اردو خو زمونږ د رابطې ژبه ده . هم دغه نکته ده نه چې ترې د مغربي او مشرقي پاکستان اختلافات شروع شول او بيا نورې خبرې هم ډېرې پېدا شوې لکه سول سروسز، سپورټس، پوليس او فوج کښې ئې د بنګاليانو حصه پۀ نشت وه . د بنګله دېش جوړېدو پورې پاکستاني کرکټ ټيم کښ صرف يو لوبغاړي ته حصه ورکړې شوې وه او هغه هم پۀ اخري ورځو کښې ، مطلب چې پي سي بي دغه کار سياسي طور باندې کړے ؤ چې د بنګله دېش خلقو ته د يووالي پېغام لاړ شي.
که چرې د تقسيم نه سمدستي پس صوبو ته پوره اختيار ورکړے شوے ؤ نو داسې به کله هم نۀ کېدل . پۀ دې ضمن کښې پاکستاني پاليسي مېکرز ته دا يوه خبره بيا بيا کول او يادول ډېر زيات ضروري پۀ دې وجه دي چې دوي نه اکثر هم خپل تاريخ هېر وي .
بيا د درې اويا ائين جوړېږي، د دې نه مخکښې د قوم او ټولو ادارو ملاګانې ماتې وې او د هر چا مورال پرېوتے ؤ خو بيا بهټو او اپوزيشن پۀ شريکه يو تاريخي کار وکړو او يو متفقه ائين ئې دې ملک له جوړ کړو. پۀ دې کښې هم شک نشته چې بنګال جوړېدو کښ د بهټو هم ډېر لاس ؤ.
دغه ځاے کښې يو ځل بيا اپوزيشن د صوبائي خودمختارۍ د خبرو نه پۀ دې وجه لاس واخستل چې په دغه ورځو کښې پاکستان ډېر زخمي ؤ او پۀ شريکه دغه فېصله وشوه چې وخت سره سره به خودمختاري د ائين برخه جوړوو. څۀ څلوېښت کاله انتظار نه پس دغه خوب رښتيا شو او د پښتون اولس يو لوے ارمان هم د صوبې د نوم بدلېدو سره پوره شو او دغه شان پۀ وړومبي ځل د صوبائي خودمختارۍ ثمرات صوبو ته راتلل شروع شو. زمونږ پۀ شان وړې صوبې ته نۀ صرف خپل نوم ملاو شو بلکې نور يو شمېر خپل او جائز حقوق هم ورته ملاو شو. څنګه چي ما پۀ اول کښې ليکلي دي چې د خود مختارۍ سفر دلته ختم نۀ دے بلکه هم دغه ځاے نه شروع کېږي . خپله خاوره خپل اختيار. . . د دې نعرې مقصد ډېر واضح دے چې پۀ دې زمکه د ټولو وسيلو اصل مالکان د دې وطن بچي دي او هم دوي به فېصله کوي چې څنګه او پۀ څۀ نرخ به ئې خرڅوو. زما پۀ دې خبره سر خلاص دے چې اقتصادي طور باندې مضبوطې صوبې به فېډرېشن طاقت کښې ساتي، يعنې چې صوبې څومره زياتې مالدارې، خودمختاره او خوشاله وي نو هم دومره به مرکز هم مضبوط او قوي وي .
طاقتور فېډرېشن کله هم لاندې ښارونه کلک نۀ شي نيولے . دوه څيزونو کښې د وخت سره سره نوره هم ښکلا راځي چې پکښې يو د علم خورول او بل د پاور شيئرنګ يعنې اختيار لاندې طبقو ته ورکول دي . دا خبره هم واضحه او ښکاره ده چې بغاوت او جنګ انسان پۀ هغه وخت کښې کوي چې کله ورته خپل جائز حقونه نۀ ورکړے کېږي ۔.
اتلسم ائيني ترميم هم يوه دغه هڅه وه چې ټول سياسي ګوندونه جرګه شي او يوه داسې خبره باندې ودرېږي چې د وطن او د اوسېدونکو پکښې پرامن او سوکاله ژوند وي . پاکستان پيپلز پارټۍ ، اے اېن پي او نورو سياسي جماعتونو تقريبا پنځه دېرش ميټنګونو نه پس يو داسې ډرافټ تيار کړو چې ټولو ته قابل قبول ؤ او خاص کر پۀ دې ډېر زيات زور ورکړے شو چې پۀ دې وطن کښې د مارشل لاء ټولې لارې بندې کړې شي او هم داسې وشوه. پۀ دې لړ کښې د عوامي نېشنل ګوند هلې ځلې، کوششونه او ستړې د ستائنې وړ څۀ چې کۀ د ګوند مرکزي مشر اسفنديار ولي خان نۀ وے نو دا ترميم به هم ممکن نۀ ؤ ځکه چې څنګه د درې اويايم پۀ ائين جوړولو کښې د ولي خان کردار ډېر زيات مهم دے نو هم دغه رنګ دلته د اسفنديار ولي خان کردار ډېر مرکزي دے. د عوامي نېشنل ګوند لۀ خوا افراسياب خټک پۀ دې ټولو هلو ځلو کښې او پراسس کښې ډېر پۀ موثر انداز کښې برخه اخستې وه ۔
پۀ يو شق کښې داسې ليکنه شوې ده چې کۀ چا هم پۀ خپل اختيار کښې مارشل لاء سپورټ کړه هغه افسر (سول وي کۀ ملټري) د ائين د ارټيکل شپږ لاندې به ټرائل کېږي .
او دې سره سره صوبائي خود مختارۍ طرف ته غټه خبره دا شوې وه چې اېن اېف سي اېوارډ لاندې به صوبو ته پوره پوره حصه ورکړې کېږي ۔
پۀ دې ائيني ترميم زمونږ اسټېبلشمنټ کله هم خوشحاله نۀ دے . د دې ائيني ترميم د مخنيوي او يا بېخي د منځه وړلو لپاره مختلفې دسيسې وکارولې شوې او يو ډاکټرائن هم مخې ته راغلو. زورورو غوښتل چې هر څنګه چې وي خو چې دا ترميم رول بېک کړے شي اويو وارې بيا د صوبو خومختاري وتروړلې شي . کۀ څۀ هم دا ترميم د ملک پۀ ګټه دے خو بيا هم پته نۀ لګي چې ولې د ځينې خلقو پۀ سترګو کښې غړېږي او برداشت کولے ئې نۀ شي . واضحه خبره ده چې د عوامي نېشنل پارټۍ د سياسي مبارزې غټه حصه پۀ صوبائي خود مختارۍ اډاڼه ده . دوي قربانۍ هم ورکړې دي، سختې ئې هم ګاللې دي او د خپل زوړ او پوخ سياست لۀ وجې پۀ دې هم پوهه دي چې د دې ملک ګټه او پرمختګ صرف او صرف پۀ دې ترميم کښې پټه ده نو هم دا وجه ده چې اے اېن پي د دې ائيني ترميم پۀ شا کلکه ولاړه ده او هره هغه هڅۀ شنډه کوي کومه چې د دې ترميم خلاف مخې ته راځي . يعنې مونږ دا وئيلے شو چې نن د دې ترميم د بچاو لپاره اے اېن پي بېخي پۀ اوله مورچه ولاړه ده. او هم دا وجه ده کله چې د سياسي قيادت سره يو ناستے وشو او بېن السطور ئې هم دغه کوشش وکړو چې سياسي ډلې پۀ خپله خبره پوه کړې شي. خو سياسي ګوندونه پوهه دي چې دا ترميم د ډېر لوے کړاو او زيار نه پس ترلاسه شوے دے او د دې ملک او قام دواړو لپاره ډېر زيات ګټور او مهم دے نو هم دا وجه ده چې پاخۀ سياسي ګوندونه پۀ دې ترميم کښې هېڅ قسمه رد و بدل ته تيار نۀ دي ۔
سياسي پوهه لرونکي نظر لري چې د اتلسم ترميم حوالې سره اسټېبلشمنټ چا غلط ګائيډ کړے دے او هم دغه وجه ده چې څو ورځې مخکښې پي ټي ائي سېنېټ کښې د ترميم بل هم راوړۀ کوم چې د ناکامۍ سره مخ شو.