Pakhtoon | The Magazine Publishing Since 1928
متعلقه مضامين
د پښتون قامي تحريک د سل کلن تاريخ پۀ وړومبي سر ئې د خپلو غرونو سيال نيکۀ د خپل متين، سنجيده او با وقاره شخصيت سره ولاړ دے او د قام د پوهولو، يو کولو او ازادولو د پاره ئې پۀ ځان شپه ورځ يو کړي دي – د پښتون وطن پۀ لارو کوڅو، غرونو ورشو، حجرو جوماتونو، بازارونو او دامانونو ګرځي، د وطن تراخۀ پۀ خپل ستر حليم ذات کښې جذب کوي او ذهنونو او زړونو کښې رڼاګانې پاشي. هم د دغه پښتو قامي تحريک د سل کلن تاريخ پۀ دا بل سر ئې وياړمن او پتمن نمسے هم د هغو کړو وړو سره، هم د هغه خوي بوي، هم د هغه وقار او متانت، او هم د هغه دروېشانه او فقيرانه رويې سره پۀ ډېر استقامت ولاړ دے او داسې محسوسېږي لکه چې د خپل قهرمان نيکۀ عکس وي – لکه چې دا تړون صرف د وينې نۀ وي، د دروېشانو پۀ ژبه د “فَنا فِي المحبوب” درجې ته د رسېدو سپېځلے، پاکيزه او مقدس حرکت او عمل وي؛ يو داسې عمل چې هره نتيجه او هره خاتمه ئې د قام پۀ پوهولو، يو کولو، ابادولو او د زمانې سره سم د قامونو پۀ صف کښې د ودرولو پۀ مجاهده او مبارزه کېږي.
د خپل قهرمان “فخرِ افغان” نيکۀ او د خپل قهرمان پلار د سياست پۀ سبب رياست هغۀ له د خپل جبر وړومبۍ څپېړه پۀ دولسم اګست 1948 ورکړې وه – د پاکستان د اسلامي رياست لۀ خوا چې کله د بابړې کربلا پۀ وينو خړوبېدله، هغه د خپلې مقدسې شهيدې مور “تاجو بي بي” پۀ ګېډه ؤ. تاجو بي بي د مړو پۀ سترګو لاس او د ژوبلو پۀ پرهرونو پهې ايښودلو کښې پۀ ښۍ اوږه پۀ ګولۍ لګېدلې وه او هم د بابړې پۀ کربلا کښې ژوبل شوې پرېوتلې وه. ولي خان ليکلي دي، ‘دغه ورځ )دولسم اګست (1948 نه پس تاجو د کټ نه پا نۀ څېده.’
د بابړې د احمد کاکا د زوي ‘طاهر احمد’ کاکا )خداے دې اوږد ژوند او روغه څټه ورکړي(، د بابړې کربلا او پۀ دغه کربلا کښې ئې د خپلې مور، تاجو بي بي او نورو بيبيانو خدمت او استقامت پۀ خپلو سترګو ليدلے، د روايت او د ولي خان د دغه خبرې پۀ ډاډ، زۀ دا دعويٰ کوم چې “تاجو بي بي د بابړې خونړۍ پېښه کښې شهيده شوې ده.” پۀ دولسم اګست، چې د وړوکي اختر شپږمه ورځ وه، د پشکال خوپه د بادرو تاو ته اوړېده، تاجو بي بي د بابړې پۀ سوراړا کښې د رياست د جبر مخې ته د خپل قام سره ولاړه وه او د خپل بنديوان سړي او خپل زنداني شوي سخر پت ئې د شرمخانو شمريانو د لښکر وحشت کښې پاللو.
هغه د خپل نيکۀ د عدم تشدد، د خپل پلار د سياسي تدبر او د خپلې مور د نۀ ماتېدونکې حوصلې تجسيم شو. د نن پۀ دې نمائشي او د ځان ښودنې پۀ دور کښې، چې خلک د اقتدار شراکت او د مفاداتو تحصيل د پاره د مفاهمتونو ټالباشونه د ځانه سره ګرځوي، پېشۍ او تلاشۍ نه تېښته کوي؛ يو داسې باکردار، با وقار او دروېش سياسي مشر به دې ملک کښې، تر دې چې پۀ ګړده نړۍ کښې چرته څوک څوک وي. دا اسفنديار دے – نېشنلے اسفنديار – مېړنے اسفنديار – اسفنديار ولي خان!!!
د سېلف پراجېکشن د تصنع نه ډېر لرې – د جذباتيت د رغي او اوپره رد عمل نه ډېر لرې – د پاپولريزم د نفسياتو نه ډېر لرې! د ليدلې، تللې، کوټلې خبرې اسفنديار – څوک دا اسفنديار د جلسې پۀ سټېج نۀ شي پېژندے!!! څوک دې اسفنديار سره ټوله ساه نۀ شي وړے – يو څوک د دې اسفنديار د پېژندګلو دعويٰ نۀ شي کولې – دغه دعويٰ د بلور بابا او د ميا افتخار حسېن غوندې خلق کولې شي – لکه د څو نورو تنانو، زۀ ئې هم کولې شم.
کومو سياسي حالاتو کښې چې هغۀ د پښتنو سياست وکړو، او لا کوم چېلنجونه چې مخې ته ولاړ دي، دغه تناظر کښې د خان زمان کاکړ دا شعر خپل ملي مشر اسفنديار ولي خان ته د هغۀ پۀ يو اويايمه زېږون ورځ د “پښتون” لۀ خوا ډالۍ کوم:
اوس هم طمع لۀ دۀ شي د دې قام د رهبرۍ
لوے شوے دا سړے دے پۀ ځنګون د باچا خان
حيات روغانے
اسفنديار ولي خان: د بابړې د پرهر مغرور درد
د پښتون قامي تحريک د سل کلن تاريخ پۀ وړومبي سر ئې د خپلو غرونو سيال نيکۀ د خپل متين، سنجيده او با وقاره شخصيت سره ولاړ دے او د قام د پوهولو، يو کولو او ازادولو د پاره ئې پۀ ځان شپه ورځ يو کړي دي – د پښتون وطن پۀ لارو کوڅو، غرونو ورشو، حجرو جوماتونو، بازارونو او دامانونو ګرځي، د وطن تراخۀ پۀ خپل ستر حليم ذات کښې جذب کوي او ذهنونو او زړونو کښې رڼاګانې پاشي. هم د دغه پښتو قامي تحريک د سل کلن تاريخ پۀ دا بل سر ئې وياړمن او پتمن نمسے هم د هغو کړو وړو سره، هم د هغه خوي بوي، هم د هغه وقار او متانت، او هم د هغه دروېشانه او فقيرانه رويې سره پۀ ډېر استقامت ولاړ دے او داسې محسوسېږي لکه چې د خپل قهرمان نيکۀ عکس وي – لکه چې دا تړون صرف د وينې نۀ وي، د دروېشانو پۀ ژبه د “فَنا فِي المحبوب” درجې ته د رسېدو سپېځلے، پاکيزه او مقدس حرکت او عمل وي؛ يو داسې عمل چې هره نتيجه او هره خاتمه ئې د قام پۀ پوهولو، يو کولو، ابادولو او د زمانې سره سم د قامونو پۀ صف کښې د ودرولو پۀ مجاهده او مبارزه کېږي.
د خپل قهرمان “فخرِ افغان” نيکۀ او د خپل قهرمان پلار د سياست پۀ سبب رياست هغۀ له د خپل جبر وړومبۍ څپېړه پۀ دولسم اګست 1948 ورکړې وه – د پاکستان د اسلامي رياست لۀ خوا چې کله د بابړې کربلا پۀ وينو خړوبېدله، هغه د خپلې مقدسې شهيدې مور “تاجو بي بي” پۀ ګېډه ؤ. تاجو بي بي د مړو پۀ سترګو لاس او د ژوبلو پۀ پرهرونو پهې ايښودلو کښې پۀ ښۍ اوږه پۀ ګولۍ لګېدلې وه او هم د بابړې پۀ کربلا کښې ژوبل شوې پرېوتلې وه. ولي خان ليکلي دي، ‘دغه ورځ )دولسم اګست (1948 نه پس تاجو د کټ نه پا نۀ څېده.’
د بابړې د احمد کاکا د زوي ‘طاهر احمد’ کاکا )خداے دې اوږد ژوند او روغه څټه ورکړي(، د بابړې کربلا او پۀ دغه کربلا کښې ئې د خپلې مور، تاجو بي بي او نورو بيبيانو خدمت او استقامت پۀ خپلو سترګو ليدلے، د روايت او د ولي خان د دغه خبرې پۀ ډاډ، زۀ دا دعويٰ کوم چې “تاجو بي بي د بابړې خونړۍ پېښه کښې شهيده شوې ده.” پۀ دولسم اګست، چې د وړوکي اختر شپږمه ورځ وه، د پشکال خوپه د بادرو تاو ته اوړېده، تاجو بي بي د بابړې پۀ سوراړا کښې د رياست د جبر مخې ته د خپل قام سره ولاړه وه او د خپل بنديوان سړي او خپل زنداني شوي سخر پت ئې د شرمخانو شمريانو د لښکر وحشت کښې پاللو.
هغه د خپل نيکۀ د عدم تشدد، د خپل پلار د سياسي تدبر او د خپلې مور د نۀ ماتېدونکې حوصلې تجسيم شو. د نن پۀ دې نمائشي او د ځان ښودنې پۀ دور کښې، چې خلک د اقتدار شراکت او د مفاداتو تحصيل د پاره د مفاهمتونو ټالباشونه د ځانه سره ګرځوي، پېشۍ او تلاشۍ نه تېښته کوي؛ يو داسې باکردار، با وقار او دروېش سياسي مشر به دې ملک کښې، تر دې چې پۀ ګړده نړۍ کښې چرته څوک څوک وي. دا اسفنديار دے – نېشنلے اسفنديار – مېړنے اسفنديار – اسفنديار ولي خان!!!
د سېلف پراجېکشن د تصنع نه ډېر لرې – د جذباتيت د رغي او اوپره رد عمل نه ډېر لرې – د پاپولريزم د نفسياتو نه ډېر لرې! د ليدلې، تللې، کوټلې خبرې اسفنديار – څوک دا اسفنديار د جلسې پۀ سټېج نۀ شي پېژندے!!! څوک دې اسفنديار سره ټوله ساه نۀ شي وړے – يو څوک د دې اسفنديار د پېژندګلو دعويٰ نۀ شي کولې – دغه دعويٰ د بلور بابا او د ميا افتخار حسېن غوندې خلق کولې شي – لکه د څو نورو تنانو، زۀ ئې هم کولې شم.
کومو سياسي حالاتو کښې چې هغۀ د پښتنو سياست وکړو، او لا کوم چېلنجونه چې مخې ته ولاړ دي، دغه تناظر کښې د خان زمان کاکړ دا شعر خپل ملي مشر اسفنديار ولي خان ته د هغۀ پۀ يو اويايمه زېږون ورځ د “پښتون” لۀ خوا ډالۍ کوم:
اوس هم طمع لۀ دۀ شي د دې قام د رهبرۍ
لوے شوے دا سړے دے پۀ ځنګون د باچا خان