د باچاخان ګومل بازار، ټانک ته دورې او وېنا ګانې – رحمت شاه قرېشي

متعلقه مضامين

د بابړې شهيدان د نړۍ روښانه ستوري – رحمت شاه قرېشي

باران چې هلته وشي دلته کښې هوا سړه شي – رحمت شاه قرېشي

د تحريک انصاف حکومت کښې د قامي اسمبلۍ سره روان سلوک – رحمت شاه قرېشي

باچاخان بابا د پښتون وطن يو داسې دروند او غېرتي اتل ؤ چې پۀ ځان کښې ئې د ملنګۍ ژوند خوښ کړے ؤ. او خپل ټول عمر ئې پۀ هغې ملنګۍ کښې د پېرنګي غوندې غرور پرستو خلقو داسې مقابله وکړه چې نن ئې تاريخ د سرو زرو پۀ اوبو ليکلے دے او شکر دے ليکل کېږي. باچاخان بابا ته الله داسې مخلص ملګري ور نصيب کړي وو چې پۀ هغوي کښې زيات شمېر د غريبو خلقو وو خو هغوي د خپل وطن او خاورې د پاره خپل ځانونه داسې واقف کړي وو چې تر دې وخته ورته ټوله نړۍ حېرانه او ګوته پۀ خلۀ ده. باچاخان بابا صرف د پښتنو او د هندوستان، افغانستان خاورې او اولس مشر نۀ ؤ بلکې د ټولې نړۍ غمخوار مشر او اتل ؤ . باچاخان بابا د ازادۍ تحريک د پاره د وچې وړي د بلها سيمو دورې وکړې او د هر ملک او وطن کوڅه پۀ کوڅه او حجره پۀ حجره وګرځېدو او هر چا ته ئې دا خبره وکړه چې راشئ او خپلو کښې لکه د وروڼو وخت تېروئ او د امن ژوند خپل کړئ او د غلامۍ ژوند ډېر بد دے. نۀ پۀ خپله د چا غلامي کوئ او نۀ بل څوک بنده غلام کوئ او پۀ خپلو کښې د الله د پاره ښۀ سلوک کوئ او دا د کاميابۍ راز دے.

باچاخان بابا او د هغۀ ملګري چې پۀ هندوستان کښې د پېرنګي بادشاه خلاف د ازادۍ تحريک شروع کړو نو د ټول هندوستان او افغانستان ا و د نن پاکستان پۀ هر ښار، کلي، بانډه، کور پۀ کور او کوڅه پۀ کوڅه ئې داسې دورې شروع کړې او تر خپل مرګ پورې ئې دا سلسله جاري وساتله. د نورو ښارونو او کلو پۀ شان ئې د ښار ګومل بازار چې ضلع ټانک کښې شامل مشهور او تاريخي ښار ؤ او يوه اباده او خوشحاله علاقه او ډېر ښۀ درانۀ پښتانۀ پۀ کښې اوسېږي. باچاخان بابا او د هغۀ ملګرو تر مرګ پورې خپلو خدائي خدمتګارو او پښتنو ته پۀ تفصيل سره دومره وېنا ګانې کړې وې او هر يو خدائي خدمتګار پاڅېدو او کوڅه کښې جلسې او جلوسونه ئې کړي وو. باچاخان بابا د پاکستان د جوړېدونه مخکښې څو څو ځله ګومل بازار ته راغلے ؤ او هلته ئې خپلو پښتنو ته د ازادۍ تحريک پېغام راوړے ؤ او نورو د پښتون اولس پۀ شان ئې د ښار ګومل بازار خلقو کښې د ازادۍ او د خپلواکۍ جذبه ژوندۍ کړې وه او دوي ئې د ازادۍ پۀ مقصد پوهه کړي وو. باچاخان اول ځل ګومل بازار ته پۀ هغه وخت راغلے ؤ چې کله دوي د پېرنګي خلاف تحريک شروع کړو نو د نورو کلو او ښارونو پۀ شان ګومل بازار ته راغلو او دوي سره د دې ځاے پښتانۀ اوږه پۀ اوږه ودرېدل او پۀ دې پښتون تحريک کښې ورسره شامل شول. دوېم ځل بيا باچاخان بابا سره د درنو پښتنو بيا ګومل بازار ته راغلو چې کله ئې “پښتون” پۀ نوم مجله شروع کړه او هر پښتون ته ئې د خپلې مجلې فائدې پۀ ګوته کړې چې د دې پۀ وجه به زمونږ ژبه او صحافت ژوندے پاتې شي او مونږ به د حکومت خلاف او پۀ خپلو کښې سياسي او ادبي او نورو ټولو خبرو نه پۀ وخت خبر يو. درېم ځل بيا باچاخان بابا ګومل بازار ته راغلو چې کله ئې د خدائي خدمتګار تنظيم پۀ نوم پښتنو ته دا تنظيم جوړ کړو او هر پښتون ته ئې دا وېنا وکړه چې د دې تنظيم مطلب او مقصد د خداے تعالٰي مخلوق خدمت کول دي او مونږ او تاسو به صبر نه کار اخلو نو هغه ټول پښتانۀ مشران او کشران چې د اولې ورځې نه باچاخان سره پۀ قامي تحريک کښې شامل وو هغه ټول د خدائي خدمتګارو پۀ نوم شول او کار ئې شروع کړو.

دې خدائي خدمتګارو کښې پۀ ګومل بازار او علاقه کښې ګومل بازار کښې داسې درانۀ درانۀ پښتانۀ او خدائي خدمتګاران وو او لا شکر دے شته، الله دې ورته صحت ورکړي. د دې خدائي خدمتګارو نومونه ئې دا دي د علاقې ګومل بازار د غزي کلي نه دوست محمد ناصر، ګل محمد ناصر او پۀ سوونو ملګرو او خدائي خدمتګاران دغه رنګ کوټ اعظم ګومل بازار کښې جرنېل نظر دين، سلطان خان، راز محمد اکا، شېرګل سالار، حاجي غلام ګل، بابو صېب او داسې نور ډېر ملګري وو چې د هغوي نومونه پۀ دې وخت مونږ ته وصول نۀ شول. دغه شان ښار ګومل بازار کښې ډېر خدائي خدمتګار وو او شکر دے شته. الله دې روغ او جوړ لري. پۀ دې خدائي خدمتګارو کښې ملک مهرخان بېټني صېب، شېخ بهران شېخ، سرفراز راجپوت، عمردراز راجپوت، عجب خان شېراني، محمد راشد خان بلوچ، حسېن شاه، سيدملک اجان ګل، ملک دنيائي محسود، جان ګل ملک او پستے ګل ملک دنيائي محسود، نظري خدمتګار، غلام اکبر عرف ډول ابا. پۀ ژوندو کښې د خدائي خدمتګارو کښې حاجي پير محمد محسود لنګر خېل سېکټر ګومل بازار، براه خان اګا اندخېل ګومل بازار او داسې نور ډېرو چې اوس هغه خلق د ځوانۍ پۀ اخري عمرونو کښې دي. هغوي مشرانو او د خدائي خدمتګارو ځامنو او وروڼو او تر دې وخت د باچاخان بابا کاروان مئينو پښتنو بيانونه چې دوي باچاخان بابا نه پۀ خپله او د نورو مشرانو نه اورېدلي دي هغه تاريخونه او وېنا ګانې ليکم اميد دے چې پښتون مجلې ئې د جنورۍ پۀ ګڼه کښې شامل کړي. تاريخونه، وېناګانې او پۀ حجرو کښې جلسې جلوسونه.

1. خدائي خدمتګار براه خان اګا وائي چې باچاخان بابا پۀ ١٩٤٧ز کښې راغلے ؤ او مونږ ئې استقبال ته د ملک مهر خان پۀ قيادت کښې تللي وو چې د ښار دروازه پوليس بند کړه او باچاخان بابا ئې پۀ لاره کښې ګرفتار کړو. بيا دوېم ځل چې څنګه پاکستان جوړشو نو باچاخان ګومل بازار ته راغلو او ډېره کمه وېنا ئې وکړه او بيا ګرفتار شو. براه خان اګا وائي چې بيا څو څو ځله راغلو او دوي پۀ راتلوسره ئې څوځله ملګري او خدائي خدمتګار ګرفتار شول. دا تاريخ د ١٩٦٧ز ؤ. بيا باچاخان ببا پۀ ١٩٨٤ز کښې راغلو خو دلته لار ښۀ وه او د ملک مهرخان بېټني پۀ حجره يعنې د کنزو پۀ چوک ئې جلسه وکړه. او بيا ئې خلقو ته دا خبره وکړه چې اے پښتنو د ګومل بازار غېرتي خلقو تاسو څۀ وايئ چې کالاباغ ډيم دې جوړ شي او کۀ نۀ؟ نو براه خان اګا ووئيل چې مونږ ټولو ورته ووئيل چې نۀ دې جوړېږي. نو باچاخان بابا ووئيل څنګه چې تاسو پۀ خلۀ وايئ چې داسې تاسو پۀ زړۀ کښې دا خبره وي چې کالاباغ ډيم دې نۀ جوړېږي او بيا مونږ باچاخان بابا سره رغزي کلي ته خدائي خدمتګار دوست محمد ناصر ته کور ته لاړو او د ګومل بازار نه تر د غزي کلي څلور کلو ميټره لاره ده هغه ټوله لاره باچاخان بابا پېدل لاړو او راغلو او ډېر خوشحاله ؤ او هلته ئې دوست محمد ناصر او ګل محمد ناصر پۀ حجره او کلي کښې ډېر ښۀ استقبال وشو. او بابا ډېرې ښې خبرې وکړې. او بيا ولي خان بابا هم ګومل بازار ته راغلے ؤ او د ملک محمد خان بېټني پۀ حجره کښې ئې دا خبره وکړه چې ماخو څو څو ځله ملک مهر خان بېټني ته دا خبره کړې ده چې څۀ پېسې دومره جمع کېږي نو پۀ خپلو بچو تعليم د پاره ئې خرچ کوه خو خدائي خدمتګار ملک مهرخان وائي چې زما د بچو الله روزي ګر دے. او زۀ دا پېسې پۀ خپل قام خرچ کوم او باچاخان بابا پۀ لاس ئې پۀ دفتر کښې جمع کوم. براه خان اګا وائي چې باچاخان بابا سره مفتي محمود صېب هم راغلے ؤ.
2. دوېمه وينا: د خدائي خدمتګارملک مهرخان بېټني صېب زوے حاجي ملک محمد ايوب خان بېټني صېب وائي چې زما پلار او باچاخان بابا د کاروان داسې رشته وو چې زۀ نن هم پۀ دې پښتانۀ مينه فخر او وياړ کوم او دوي مونږ سره د غني خان بابا او ولي خان بابا غوندې مينه کوله. ملک محمد ايوب خان بېټني صېب وائي چې باچاخان بابا زمونږ حجرې ته څو څو ځله راغلے ؤ او ډېرې قيمتي خبرې او کاميابې جلسې ئې کړې وې. ملک صېب وائي چې بابا زما د پلار پۀ ژوند او بيا پۀ مرګ هم راغلے ؤ. او چې کله زما پلار خدائي خدمتګار ملک مهرخان بېټني وفات شو نو حاجي غلام احمد بلور صېب او د هغۀ ملګري فوراً پۀ سبا راغلل او مونږ سره ئې فاتحه خواني وکړه او زما پلار يعنې د خدائي خدمتګار ملک مهر خان بېټني پۀ قبر ئې دعا وکړه او غلام احمد بلور صېب سره ارباب سېف الرحمان، عبدالخليق او نور ډېر صوبائي او مرکزي مشران راغلي وو او بيا څو ورځو نه پس ولي خان بابا راغلو او زما د پلار فاتحه خواني ئې وکړه. او د هغۀ سره د پارټۍ ټول مشران او کشران راغلي وو او بيا وروستو باچاخان بابا راغلو چې د ټول ملک پۀ دوره ؤ. بيا د کوټه بلوچستان نه جنوبي وزيرستان ته راغلو او د وانا نه فوراً زمونږ حجرې ته راغلو او زما د پلار د پاره ئې دعا وکړه. او وئيل ئې چې زۀ پۀ ګومل بازار کښې د ډېر لوے خدائي خدمتګارملګري نه محروم شوم او زۀ به د دوي جدائي تر ډېره محسوسوم. الله تعالٰي دې جنت الفردوس نصيب کړي. او ماته ئې ووئيل چې بچيه تاسو به د خپل پلار پۀ کاروان کښې ځان برابر شريک کوئ. نو ما بابا ته ووئيل چې بابا ضرور به مونږ خپل کاروان ژوندے ساتو. نو بيا يو زوړ اخبار ئې تر نظره تېر شو او وې وئيل چې دا اخبار تۀ راکړه مونږ چې هغه اخبار بابا ته ورکړو نو پۀ هغې کښې پير صابر شاه اف اما خېل ټانک چې د قامي اسمبلۍ ممبر ؤ. د هغۀ بيان کښې ليکلي وو چې کالاباغ ډيم دې جوړ شي او بابا ووئيل چې تاسو کنټرېکټر کس پاس کړے دے. چې پۀ دې نۀ پوهېږي چې کالاباغ ډيم مونږ ته فائده کوي او کۀ نقصان. دغه ستاسوعقل دے او دغه ستاسو پوهه او دغه اخبار، بابا بلکل بغېر د عينکو ولوستو او بيا مونږ ټول بابا سره د خدائي خدمتګار دوست محمد ناصر بېټني رغزي ته لاړو او هلته مو پروګرام وکړو. پۀ دوېم ځل ملک محمد ايوب خان بېټني وائي چې بابا راغلو نو دلته بابا به ويل چئير کښې ؤ او د دوي ويل چئير چې چا ګرځولو نو د هغه کس نوم عنايت الله ميا خېل ؤ چې د عطاء الله ميا خېل زوے ؤ او د بابا پۀ ډېرو ښو مينه والو کښې ؤ او بابا ته د وانا وزيرستان ملګرو يوه ښائسته پګړۍ ورپۀ سر کړې وه او هغه ئې زمونږ حجرې کښې مونږ ته راکړه. او بيا ئې ما ته ووئيل چې بچيه راشه او ما خپله برخه ځمکه خرڅه کړې ده او زۀ خپلو زړو خدائي خدمتګارو ته او د هغوي بچو او وروڼو ته برابره حصه رقم ورکوم او بيا ئې ما ته بابا يعنې باچاخان بابا زر روپۍ را کړې چې بچيه دا ستاسو د پلار ما سره زما پۀ ځمکه کښې د ورور غوندې حصه وه او دا خو زۀ خپلو ځامنو ته نه د خپلو ملګرو بچو ته ئې ورکوم. دا به د قوم د خدمت کولو والو ملګرو حق دے او ما ته اوس هم ياد دي چې د سلو سلو نوټونه وو. او مونږ سره بابا د مرګ پورې ډېره مينه کوله. او مونږ هم د باچاخان بابا هغه پښتنه مينه او پښتون ولي او د قام خدمت تراوسه پورې پۀ خپل زړۀ کښې ساتو.
3. درېمه وېنا: د باچاخان بابا د يو ملاقات خبره زما د سکول استاد شېخ حاجي محمد اشرف صېب داسې وکړه چې مونږ د کالج پۀ دوره ؤ او باچاخان بابا خدائي خدمتګار ملک مهرخان بېټني حجرې ته راغلے ؤ او زمونږ ډېرځوانان ورسره ملاو شول او باچاخان مونږ ته ووئيل چې بچو تاسو تعليم کوئ. تعليم ډېر ښۀ کار دے او ستاسو پۀ وجه به ستاسو قام او بچي کامياب وي. او بيا ئې زۀ خپل ځان سره جوښت کړم او فريد طوفان ته ئې اواز وکړو چې زما ذاتي پېډ راوړه او بيا باچاخان بابا ما ته هغې نه رکنيت کارډ را کړو چې پۀ هغې د باچاخان بابا د لاس دستخط ؤ. او مونږ ته ئې ووئيل چې ستاسو به روس او نورو ملکونو ته د تعليم د پاره لېږم خو زۀ پۀ څۀ وجه پاتې شوم او هغه کارډ مانه چرته ورک شوے دے. چې زما ډېر ارمان ؤ، او بله خبره دا ده چې بيا بابا د اودس د پاره لوټه وچته کړه او د ماسپښين مونځ ئې وکړو. نورو چا هم څۀ خبرې ونۀ کړې خو دومره ئې ووئيل چې ……زما خبره چا نۀ اورېده او ما څو ځله جناح صېب ته هم دا خبره وکړه چې تاسو مهرباني وکړئ چې تاسو او مونږ څۀ د پاره قربانۍ ورکړي دي هغه شان ازادي مو حاصله نۀ کړه او نن ئې کۀ زما خبره منلې وه نو دا حال به نۀ ؤ او بيا مونږ ته بابا نصيحت وکړو چې بچو مونځ اودس کوئ، د خپل خداے عبادت کوئ او ښۀ تعليم حاصل کړئ. چې تاسو او ستاسو بچي خوشحاله شي.
4. شېخ نور محمد ګومل وال صېب وائي چې ما ته يو مشر چې نوم ئې احمد اګا ؤ، هغۀ راته دا خبره کوله چې باچاخان بابا د ملک مهر خان حجرې نه پس شېخانو چونک باندې ګومل بازار کښې يوه لويه جلسه وه او هغې جلسې ته پۀ دوره لېونے فلسفي غني خان بابا نظم له راغلے ؤ او بابا د چونک يعنې د شېخانو پۀ حجره کښې جلسه کوله او غني خان بابا ناست ؤ او ځمکو ته ئې کتل. شېخ صېب چې زمونږ پۀ ځمکه پۀ هغه وخت ډېر ښۀ ګني شوي وو نو غني خان بابا احمد اګا ته ووئيل چې پۀ دې ځمکې ګني کرلي دي. پۀ داسې ځمکو خلق سبزي يا تمباکو کري ګني خو خلق پۀ لرې ځمکو کري.
5. پير خوشتاب احمد شاه يو ژوندے خدائي خدمتګار او د باچاخان بابا کاروان داسې سپاهي دے چې هره خبره ئې د باچاخانۍ او قام خدمت ثبوت دے. پير خوشتاب احمدشاه چې د هغۀ ترۀ پير جلال الدين شاه هم د خپل وخت خدائي خدمتګار دے او لا شکر دے ژوندے دے الله دې ورله ډېر عمر ورکړي او الله دې ورله روغ صحت ورنصيب کړي. امين. پير خوشتاب احمدشاه وائي چې مونږ پۀ سکول کښې وو چې باچاخان بابا ګومل بازار ته راغلے ؤ او د کنزو چونک يعنې د ملک مهرخان پۀ حجره کښې ئې دملک مميرخان فاتحه خواني کوله چې مونږ سکول نه راغلو او خلقو پۀ بازار کښې وئيل چې يو داسې سړے راغلے دے چې لاسونه ئې د کتو قابل دي او يو ډېر اوچت قد خداے ور نصيب کړے دے. مونږ ته خو څوک پير بزرګ ښکاري خلق ئې تماشو او کتوته راتلل. پير صېب وائي چې زۀ او زما د ترۀ ځامن هم د بابا کتو ته لاړو مونږ چې څنګه راغلو نو هر چا ورسره لاس ملاولو. پير صېب وائي چې زۀ او زما ترۀ زامن زين الدين شاه، معين الدين هم راسره وو. هغه هم ورسره ملاو شول او بيا زۀ هم بابا سره ملاو شوم نو بابا زۀ پۀ دواړه مخ ښکل کړم او زما سره ئې ډېره مينه وکړه او مونږ ته ئې ووئيل چې بچو سبقونه وايئ او ديني او دنياوي تعليم کوئ او د خپل قام د خاورې او ژبې خدمت کوئ نو ستاسو خاوره او اولس به د بل چا له غلامۍ نه ازاده وي. پير خوشتاب احمد شاه وائي چې بيا بابا ډېر سخت بيمار شو او بيا مو ټانک سول هسپتال ته بوتلو او هلته د هغۀ علاج ډاکټر شجاع عالم محسود وکړو چې پۀ هغې وخت د سول هسپتال ټانک انچارج ؤ. هغه بابا سره ډېره مينه وکړه او د هغۀ دارو درمال ئې وکړل او بيا بابا ډي ائي خان ته لاړو چې هلته ئې شکر دين اخوندزاده پۀ حجرې کښې يوه لويه جلسه وکړه او د خدائي خدمتګار شکردين کاکا او د هغۀ ملګرو ډېر ښۀ استقبال وکړو. پير صېب وائي چې هغه ډاکټر چې د بابا علاج کړے ؤ هغه اوس هم ژوندے دے او پۀ ډي ائي خان باغ کلي کښې ئې کور دے. پير صېب وائي چې هغه ورځ ما ته يو کس ووئيل چې باچاخان خو د کافرو ملګرے ؤ نو ما ته ډېره ژړا راغله چې باچاخان بابا غوندې مخلص کس ته دا خلق کافر وائي چې ټول عمر ئې د دې خلقو د خدمت د پاره تېر کړے ؤ او بابا خو د هندوستان، پاکستان او افغانستان ليډر نۀ ؤ هغه د ټولې نړۍ ليډر او مشر ؤ. بابا حج له تلے ؤ او بيا بابا پۀ هغه وخت د فلسطين مسلمانانو ته چنده ورکړې وه او هغوي خلقو ته دا وېنا هم کړې وه چې تاسو کار روزګار ولې نۀ کوئ او تاسو تيار خوراک ته ناست يئ نو سبا به تاسو نه ټول ملک او خاوره د بهر خلق ونيسي او تاسو به پۀ شتۀ خاوره کښې بې خاورې شئ او د نورو خلقو غلامان به شئ. نن هغه ورځ راغلې او د فلسطين مسلمانان د اسرائيلو غلامان شول. پير صېب وائي چې زما ترۀ ماته وئيلي وو چې مونږ ته به باچاخان بابا وئيل چې ستاسو ډېره ښۀ خاوره او ډېرې ښې ځمکې دي خو تاسو خپل ملک يعنې ځمکو کښې ښۀ فصلونه کرئ نو تاسو به اباد يئ.
6. د خدائي خدمتګار عجب خان شېراني صېب ورارۀ محمد ايوب شېراني صېب وائي چې باچاخان بابا زمونږ پۀ يادو دوه ځله ګومل بازارته راغلے ؤ. يو ځل هله راغلے ؤ کله چې باچاخان بابا پۀ ټول ملک يعنې د ټول پاکستان پۀ دوره ؤ. بابا هغې سلسله کښې ګومل بازار ته راغلو او څۀ ئې ونۀ خوړل او دا خبره ئې وکړه چې ما خو جرنېل صېب او د هغۀ د ملګرو ډېر ښۀ تربيت کړے ؤ تاسو ولې دومره خرچه کړې ده زۀ څۀ بادشاه يا سرکاري وزير خو نۀ يم. زۀ ستاسو ملنګ بابا او ملګرے يم او زۀ ستاسو سره پۀ لر و بر کښې پۀ خاورو ناست خوښ يم او پۀ خاکسارۍ کښې ډېره فائده ده. تاسو د خپل مړي کور نه د ښادۍ کور مۀ جوړوئ او تاسو پۀ دې وخت خپلو وفات شوو کسانو ته د بخشش دعا غواړئ.

زۀ دا خبره دلته ليکل غواړم چې د باچاخان پۀ ژوند او مرګ باندې ليکل د دې وخت نه تر ډېره وخته پورې ئې څوک پوره نۀ کړي خو بيا خو مونږ کوشش کوو چې هر څۀ مونږ ته معلوم شي نو د بابا پۀ ژوند به ئې ليکو او د بابا پۀ ژوند او مرګ خو پۀ لاکهونو کتابونه ليکل شوي دي خو بيا خو مونږ د بابا ګانو د تلين پۀ موقع د هغوي يادونه تازه کوو. الله دې د باچاخان بابا هغه ټول خدائي خدمتګاران ملګري او پښتانۀ چې څوک لۀ دې فاني دنيا رخصت شوي دي وبخښي او چې کوم خدائي خدمتګاران او پښتانۀ مشران او کشران پاتې دي الله دې د خوشحالو ژوند نصيب کړي. الله دې مونږ ته توفق راکړي چې د بابا کاروان د اسفنديارولي خان او اېمل ولي خان پۀ قيادت کښې خپل منزل ته بوځو امين.

نوټ: زۀ د ګومل بازار او د علاقې هغه ژوندو خدائي خدمتګارو او د هغوي ځامنو او وروڼو ډېر مشکور يم چې دوي تر خپل وس پورې ماته معلومات راکړل. زۀ او د مجلې کار کوونکي ئې شکريه ادا کوو کور ئې ودان شه.