څۀ کول پکار دي؟ اورنګزیب خان

متعلقه مضامين

“د ديدار شوق او عامر” – سکندر خان سکندر

د هجري کلېنډر د مياشتو پۀ نومونو کښې پټ رازونه – فضل مومند

غني خان، يوه کتنه – مولانا محمد يوسف بونېرے، کوالالمپور

 

څۀ کول پکار دي؟ اورنګزیب خان

کۀ سياست د اولسي پالیسیو يا حقونو پۀ سر د جدوجهد نوم دے نو سياست پۀ اصل کښې د ووټ پۀ ذريعه د دوو مسئلو لکه انتظامي او قانوني مسئلو د هوارولو لوبه هم ده.

چونکې مونږ د پېرنګي څخه راپاتې د سختو انتظامي او قانوني مسئلو سره مخ يو نو پۀ دې وجه زمونږ د اولسي حقونو د پاره جدوجهد د سختو کړاوونو او مشکلاتو سره مخ دي د کوم تصديق چې زمونږ د خلقو عمومي وضعیت او حالت څخه خورا څرګند دي چې د پښتنو کاروان د مرګ او نېستۍ ژورو پۀ لور مسلسل روان دے او پۀ دغه وضعیت کښې د هېڅ تغير او بدلون اثار تر لرې لرې پورې پۀ نظر نۀ ښکاري.

اوس څۀ کول پکار دي چې دغه حالت پۀ خوش بينۍ او ډاډ باندې بدل کړے شي؟

بايد اول نه اول موجود انتظامي او قانوني پېچیدګۍ يو ته تغير ورکړے شي او د دې وضيعت بدلولو د پاره مبارزه نوره هم چټک او فعاله کړې شي. پۀ دې حقله به بې ځايه نۀ وي چې دلته د فضل الرحیم ساقي د کتاب “خدائي خدمتګار” مخ 209 څخه دغه حواله پېش کړم چې د باچا خان علېه الرحمة د پاکستان د وزير قانون منظور حسېن سره خبرې اترې د رهنما خط پۀ توګه مطرح کړم.

باچا خان د جرنل ايوب خان د يو وزير قانون منظور حسېن لۀ خوا د فاټا د پښتنو پۀ حقله د انتظامي او قانوني پېچیدګيو سوال د را وړاندې کولو پۀ جواب کښې ووئېل چې د فاټا مسئله د حق خوداراديت مسئله ده. دلته کۀ څوک انتظامي او قانوني پېچیدګۍ را وړاندې کوي نو هغه به د قبائلو نشونما او ترقۍ او د هغوي د ا نساني حقونو د مطالبې سره د ضديت او دښمنۍ ثبوت تهيه کوي چې يو صحيح او برمحل لارښودنه نۀ ده.

حقيقت دا دے چې قبائیلي نظام د دنيا يو فرسوده او د نفرت وړ نظام دے. کۀ څوک د قبائیلي رسم و رواج خبره کوي چې فاټا دې د خپل رسم و رواج پۀ چوکاټ کښې خپل مخ سر ته پرېښودې شي نو دا د هغوي سره زياتے او ظلم دے، ځکه چې بلوچستان کښې هم کله د ډېره بګټي او کوهلو وغېره قبائیل پۀ بلوچستان کښې مدغم کړے شول نو تر نن ورځې د هغوي پۀ رسم و رواج او قبائیلي ژوند کښې هېڅ تغير نۀ دے راغلے او هغوي اوس هم د خپل دود دستور مطابق ژوند کوي، خو دومره ضرور وشول چې نن هغوي ته دغلته موجود اسانتياګانې لکه تعليم، صحت، ګېس، د ووټ حق او روزګار مواقع ټولې ميسر دي او خپل معمولات لکه د تېر پۀ څېر مخ پۀ وړاندې بوځي. کۀ پاکستان دلته قبائیلو ته بنيادي انساني حقوق لکه تعليم، علاج، روزګار، د سړي سر ووټ حق او مواصلاتي اسانتياګانې نۀ ورکول غواړي او غواړي چې دا قبائیل هم دغسې د دنيا څخه علیٰحده وساتلے شي نو دا د حالاتو د ادراک نیشتون او حکومتي بدنيتي ظاهروي او بل د دوي کمزوري هم پۀ ډاګه کوي چې دوي د پېرنګي دغه راتپلے انتطامي چوکاټ او متعلقه قوانينو ته د تغير ورکولو او اصلاحاتو رائج کولو توان او صلاحيت نۀ لري او ځکه اوس هم دا علاقه د امريکائي وسلو لکه ډرون ټېکنالوجي چې د امريکې د ورجينيا رياست څخه قابو کېږي، دلته کره او ازموي چې پۀ باقي دنيا کښې ترې هم کار واخلي.

دا نيت د رهبر تحريک هغه تجزيه هم پۀ ثبوت رسوي چې دا علاقه د عالمي طاقتونو لپاره د تجربه ګاه حېثيت لري چې دلته خپلې جديد او پرمختللې وسلې وګوري او هغه کره کړي. د پښتنو علاقې دغسې د عالمي تجربه ګاه پۀ حېث کارول نۀ صرف د پښتنو د پت او ناموس سره لوبې دي بلکې دلته چې کوم خلق د دې تجربه ګاه د قيام او بقاء د پاره جواز تهيه کوي، هم پوره پۀ پوره برابر کهاته شريک او پۀ دغه تباهۍ کښې برابر ذمه دار دي.

حکومت بايد باقي دغه ناکړدې د پښتنو سره بندې کړي او باقي دغه د فاټا پۀ نوم بېن الاقوامي تجربه ګاه وتړي او قبائیل د نورې دنيا سره یو کړي چې خپله انساني وظيفه ښۀ پۀ امن او سوکالۍ سره تر سره کړي، ګنې نو نن چې پاکستان د خپلو پالیسیو پۀ وجه د کومو حالات سره مخ دے، دا به نور هم پېچلي او بې قابو شي او يوه لويه تباهي به رامنځ ته کړي.

معلومه دې وي چې پۀ خارجه پالېسۍ کښې تغير پۀ داخلي بيانيه کښې د بدلون راوستو نه بغېر هېڅ امکان نۀ لري. جنرل ضياء پۀ پاکستان کښې يوه داسې داخلي بيانيه ايجاد کړه چې نن لکه د منحوس سیوري د پاکستان د بقاء او استحکام د پاره نۀ صرف يو ستر ګواښ او خطر متوجه کوي بلکې سیمه کښې هم د عدم استحکام محور ګرځېدلې ده. د دې بیانیې پله د منطقي اپروچ پۀ ترڅ کښې د متبادلې بیانیې مخې ته راوړلو پۀ ځاے د حالاتو پړه کښې د ګاونډیانو سره پۀ بلېم ګېم وخت تېرول حقیقت نه سترګې پټول دي.

کۀ پاکستان د زر نه زر پۀ خپله داخلي بيانيه کښې تغير رانۀ ولي او هم هغسې د بنياد پرستۍ لار پلي کړي او مذهب د سياسي مقاصدو د پاره استعمال کړي نو دا ضد او انانيت به يوې داسې تباهۍ کښې بدل شي چې د خلقو نه به عراق، شام او لېبيا هېر کړي. مونږ ته به د کتاب دننه او د کتاب څخه پۀ بهر دنيا کښې فاصله کمول وي. د اسلام پۀ نوم چې د خداے پۀ زمکه د خداے نظام نعره کوونکي څۀ کوي، دغه څۀ بالکل د قران دننه نشته.

دا وخت پاکستان کښې د اسلام پۀ نوم د دوه نيم زرو څخه هم زياتې فرقې، ډلې او اسلامي پارټۍ دي چې هر يو د اسلام باره کښې خپل نصاب، خپل کتاب، او خپلې 3500 مدرسې چلوي. د پاکستان دا حال تاسو د دنيا پۀ ټولو اسلامي ملکونو تطبيق کولے شئ او وجه ئې هم يوه ده چې ټول پۀ څۀ نه څۀ شکل کښې د يو نه يو استعماري قوت مستعمره دي.

دا وخت او دا دوران د قوت ارادي، همت او توجه مطالبه کوي. بايد چې هر څۀ ډېر پۀ سوچ، فکر او تدبر سره ووئېلے شي او وکړے شي او د جذباتيت، پرغز، غصې او قهرېدو څخه ځان مطلق وساتلے شي. نن زمونږ د قيادت اصل امتحان دا دے چې د پرغز او جذباتو پۀ دې تاريخ کښې دوي خپل اعصاب او استقامت څنګه متوازن، مستحکم او ازاد ساتي. دا يو زمانه ساز او قرن ساز دور دے، ځکه چې وخت، زمانه او دوران اړخ بدلوي. انسان لکه چې د خپل وخت نه ډېر مخکښې روان دے او بيا بالخصوص زمونږ غوندې قومونه او نسلونه چې د فکر پۀ لحاظ د ترقي يافته دنيا څخه پۀ سوونو کلونو وروسته يو. د هغوي سره د مادي او سائنسي اوزارو او اٰلاتو پۀ پرتله خو به برابري وکړو خو ايا مونږ به د هغه نفسياتي مبهم جنګ مقابله وکړې شو چې د کوم پۀ مقابله کښې زمونږ دليل او مطلوب غېر واضح دے او نن هم د خپل قام د یو مظلوم او مغلوب اولس د پاره د بنیادي انساني حقونو او جمهوریت پۀ غوښتنه کښې وړومبي صف کښې ځکه ولاړ یو چې نن هم زمونږ ډېر وروڼه د پېرنګي د استعماري نظام لۀ وجې د قرون وسطيٰ پۀ دور کښې پۀ اوسېدلو مجبور دي، او اوس هم د پېرنګي دغه مکروه سلطه قائم ساتلو د پاره د جمهوریت مخه نیولې کېږي.

د وېرې او عدم تحفظ کوم احساس چې پۀ دې خاوره خور کړے شوے دے، د چا پۀ ګټه هم نۀ دے.

زمونږ دا ذمه واري ده او مونږ له پکار دي چې د وېرې او عدم تحفظ د دې نفسیاتو نه د خپل راتلونکي کهول حفاظت کول جاري وساتو، قبائیلي سیمې د یوې جنګي مورچې حالت نه راویستلو د پاره سیاسي عمل کښې برخه واخلو او د خپل سیاست سره هر حالت کښې پۀ استقامت متحرک پاتې شو.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ