د اګست میاشت له سیاسي جشن نه تر وجودي ماتمه – مابت کاکا

متعلقه مضامين

“د ديدار شوق او عامر” – سکندر خان سکندر

د هجري کلېنډر د مياشتو پۀ نومونو کښې پټ رازونه – فضل مومند

غني خان، يوه کتنه – مولانا محمد يوسف بونېرے، کوالالمپور

د ۱۹۴۸م له بابړې نه تر ۲۰۱۶م کال د کوټې

داګست ۲۰۲۰ په ۸ مه دکوټې د وکيلانو ۴م تلين دے. په دې ورځ دکوټې پۀ ښار کښې ۵۶ وکيلان او نوراولس اخباري او ميډيا سره اړه لرونکو خلقو د سترګو په رپ کښي خپل ژوند دلاسه ورکړ. پښتنو او بلوڅو چې دعدل او انصاف پۀ ډګر(عدليه) کښې کوم پر مختګ کړے ؤ هغه ئې داګیو دټوکرۍ پۀ شان سره وڅنډلو او هېڅ پۀ کښې بچ پاتې نۀ شو. پښتنو او بلوڅو خپل شهيدان کلو بانډو ته يوړل او خاورو ته ئې وسپارل .۸م اګست د کوټې او پښتنو پۀ تاريخ کښې ددوېمې بابړې حېثيت وموند. نن پۀ هغه کورنیو څۀ تېرېږي هغه پۀ قلم کښې رانغښتل ډېر دړدونکے اوزړۀ چاودونکے کار دے ۔

د۸م اګست۲۰۱۶ شهيدان زمونږ اول او اخري شهيدان نۀ دي. ددې نه مخکښې هم پښتنو ډېر بلا شهيدان ورکړي دي. دلته يوه خبره تاسو سره شريکول لازمي ګڼم او هغه دا چې کله مونږ د۸م ا ګست دشهيدانو اول تلين لمانځلو نو نو مونږ حکومت ته خواست وکړ چي مونږ ته اجازه راکړي چې مونږ دشهيدانو ياد‌ غونډه ولمانځو. ډي سي، کمشنر، آئی جي هوم سېکرټري، مختصر دا چی مونږ ټولو حکومتي او انتظامي استازو پۀ دې ټکو ځواب کړوچي موږ(سرکار)د‌اګست مياشت د وير او یوې تورې ورځې پۀ حېث لمانځلو ته تيار نۀ يو. نو د هغه پۀ جواب کښې مونږ دا عرض وکړوچی بيا تاسو هم مونږ داګست پۀ مياشت مه قتل کوئ، ۱۱ مياشتې خو نورې هم شته. هغه ميټنګ کښې بيا ډېر تاو تريخ والے راغے. معني دا چې مونږ ته پۀ خپل غم دژړا حق هم نشته.

کۀ چېرې ددې ملک‌پۀ‌۷۳ کلن تاريخ نظر وزغلوو نو مونږ دومره واټڼ پرېکړے دے چې کله ۱۲اګست۱۹۴۸ کښې دبابړې خونړۍ پېښه وشوه نو هغه حکومت دشهيدانو او زخميانو له کورنيو څخه د هغه مرميوپېسې هم واخيستې کومې مرمۍ چې د شهيدانو او زخميانو پۀ سينو کښې ښخې شوې وې، نن مونږ دومره سفر کړے دے چي مونږ ته نن دوينو پۀ بدل کښې څۀ نا څۀ کمپنسېشن راکول کېږي ۔

پښتون قامي تحريک ډېر زيات شهيدان ورکړي دي. قصه خوانۍ، ټکر، هاتي خېل، بابړه، لياقت باغ، شهدا ۲۳ اګست کوټه، جشن پشتون خوا دير، پشاور ارمي پبلک سکول، بشير بلور، ميا راشد، جېلاني خان اڅکزے، د کچلاک شهیدان او داسې نور معلوم او نا معلوم شهيدان مونږ ورکړي دي. ډېر ملګري داسوال پورته کوي چې مونږ پۀ څۀ وژل کېږو، زمونږ ګناه څۀ ده؟ زۀ دې خبرې سره اتفاق نۀ لرم چې مونږ بې ګناه وژل کېږو، ځکه چې زمونږ ګناه شته. ګناه توره وي که ‌سپينه؟ د باچاخان د خپلواکۍ د ترلاسه کولو د فکر زڼي چې داصلاح الافاغنه پۀ شکل کښې د پښتنې خاورې پۀ زړۀ کښې ښخ شوي وو، نن دعوامي نېشنل ګوند پۀ شکل کښې د یو کلتوري ونې پۀ حېث شتون لري. لۀ واکدارانو واک د دې خاورو ریشتيني بچو ته راوړل، هغوي ته چېرې قبول دي؟ اولس ته ژبه ورکول، هغوی پۀ خپل حق پوهول، هغوي کښې خپلوي او ورورولي شعوري کول، هغوي پۀ خپل تاريخ خبرول، علم او هنر خپرول، دا کۀ د واکدارانو لۀ لیدلوري وکتل شي، ګناه نۀ ده نو څۀ ده؟ دې مبارزې څومره پر مخ تګ کړے دے، څومره اهداف تر لاسه‌ شوي دي، هغه ټول زمونږ مخې ته دي. اتلسم ترمیم، اېن ۔ اېف ۔ سي اېوارډ، د پښتونخوا نوم، د فاټا پۀ پښتونخوا کښې يو ځاے کېدل، پوهنتونونه جوړول، د پېښور نړیوال هوائي ډګر پۀ باچاخان سمبولول، او يا کالاباغ ډېم دتل لپاره ښخول، خو تر لمر برېښېدونکې ښکاره دي. باچاخان چي کله مبارزه پېل کړه نو هم اسانه کار نه ؤ، کۀ بيا درهبر تحريک خان عبدالولي خان دور ته ګورو نو د پردو سره سره دخپلو بې رخي دتاريخ حصه دي او يا نن د ملي مشر اسفنديارولي خان مشري يا د نوي کهول ځوان اېمل ولي خان دور ته کۀ ګورو نو د‌ازغيو ډکه‌ لار ده خو داټول څيزونه به سبا هم وي. مدعا مې داده چې دپښتون قامي تحريک دمخ نيوي لپاره پۀ هر دور کښې دپردو سره سره خپلو هم پوره هڅه کړېده. هغه کۀ د باچاخان پۀ مقابل کښې خلک وو او که د خان عبدالولي خان په مقابل کښې، او يا کۀ د ملی مشر اسفنديار ولي خان په مقابل کښې او يا نن د نوي کهول اېمل ولي خان پۀ مقابل کښې دځوانانو پۀ شکل کښې کوم غورځنګ راپارول شوے دے، پۀ دې غوروفکر پکار دے ۔

دپښتنو ستونزې، پۀ ښۀ ږغ او رېتورېکس نۀ هوارېږي چې څوک راشي ښۀ تقرير وکړي. زما خپل خيال دا دے چې د پښتنو د مسئلو حل پۀ ناسته، يو د بل پۀ اورېدلو، قناعت کول او شريکه مبارزې پېل کيدو کښې دے. کۀ چېرې پۀ ډلو جوړېدو کښې وے نو ډېرې ډلې جوړې شوې، ولې څۀ تر لاسه نۀ شو. وخت راغلے دے چې مونږ يو نغرے شو، او د مخامخ ډلې پۀ مقابل کښې يو موټے، يو اواز شو نو تمه کيدې شي چي بچ پاتې شو کۀ نه نو خداے مۀ کړه، هم دا جنازې به مو پۀ شا وي او درپۀ در به ګرځو.