تشدد او عدم تشدد – ليکنه: خضر حيات خان – ژباړه: م.ر شفق

متعلقه مضامين

پاکستان او فکري تضادات

د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (د ازادۍ يو مجاهد عالم) – م . ر شفق

د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (مېرمن نسيم ولي خان) – م ۔ ر شفق

د هندوستان د ازادۍ د پاره دوه قسمه تحريکونه را پورته شوي وو. يو د تشدد او دوېم د عدم تشدد. کوم چې د تشدد تحريکونه وو هغه انګرېزانو پۀ خپل زور طاقت ښۀ پۀ اسانه وچقول خو د عدم تشدد تحريک ختمولو د پاره انګرېزانو د نوکو پوندو زور لګولے ؤ خو ولې ختم ئې نۀ کړے شو. د تشدد تحريکونو چې کله ساه ورکړه نو د دې نه څلوېښت پنځوس کاله پس پۀ ١٩٢٩ز کښې د عدم تشدد تحريک پېل کړے شو (د دې اصل بانيان باچاخان او مهاتما ګاندهي وو او دا ډېر پۀ زور شور سره خور شو.)

د تشدد تحريک پۀ خلقوکښې وېره پېدا کړې وه. خلق ئې پۀ اخلاقي توګه کمزوري کړي وو او بزدلي ئې پۀ کښې پېدا کړې وه. د دې برعکس د عدم تشدد تحريک پۀ خلقوکښې د ژوند نوے روح وپوکلو. دعدم تشدد پۀ منوونکو ناروا ظلمونه او زور ز ياتے کېدل. خو دوي د خپلې لارې ځينې نۀ اوړېدل او پۀ صبر استقامت به ئې مقابله کوله. د تحريک له مخه پۀ عام اولس کښې مينه، محبت،ورورولي او قامولي پېدا شوه.

د انګرېزانو حکومت د تشدد مخنيوے پۀ اسانه کولے شو. کۀ چا به تشدد وکړو نو د دې جرم سزا به ټولې علاقې ته ورکولې شوه. لکه يو سړي به قتل وکړو نو ټول کلے به ئې ورله لوټې لوټې کړو. پۀ دې طريقه به ئې د پښتنو نه زړۀ وويستو او د زمرو نه به ئې ګېدړان جوړ کړل. خدائي خدمتګاران د عدم تشدد منونکي وو. (دوي به د ازادۍ مبارزې وړاندې بوتلو د پاره الله تعالي سره لوظونه کړي وو نو د انګرېز سامراج نه ئې سترګه نۀ سوزېده) مصيبتونه او سختۍ ئې زغملې. قوم ته ئې نقصان نۀ رسولو. دې قربانو قوم ته ښيګړه ورسوله. دې تحريک سره د خلقو پۀ زړونو کښې مينه او همدردي پېدا شوه. خدائي خدمتګارانو د عدم تشدد پۀ وسله انګرېزانو ته ماتې ورکړه او دوي ئې د خپل ملک نه وشړل.

خدائي خدمتګار تحريک اول سياسي تحريک نۀ ؤ، دا يو اصلاحي تحريک ؤ او تعليمي شعور ئې پېدا کولو. د دې تحريک برکت ؤ چې پښتون قوم کښې د خوږې ورورولۍ، قوم ولۍ او د يو بل پۀ غم درد کښې د شريکېدو احساس بېدار شو او پۀ خلقو کښې د خدائي خدمتګارۍ پۀ اثر د خدمت جذبو غزونې وکړې.

پښتون به همېشه پۀ خپل ورور تربور تشدد کولو. نوخپل کورونه به ئې ړنګ پۀ ړنګ پراتۀ وو (پۀ خپلو غوښو به اخته وو) د عدم تشدد لويه فائده دا وشوه چې د دوي ذهنونه ښېرازه شو او کورونه ئې پۀ ورورولۍ، عزيزولۍ ودان شو.

چالاک او هوښيار انګرېز ډېر زر پۀ دې نتيجه ورسېدو چې د زور تشدد اموخته لېوني پښتنو ځينې پۀ عدم تشدد عمل کوونکي پښتانۀ زيات خطرناک دي نو ځکه ئې پۀ ١٩٣٢ز کښې پۀ خدائي خدمتګارانو د ظلم زياتي ناتار جوړ کړو. جامې به ئې ورله وشلولې، سخا لختو نالو کښې به ئې بربنډ راښکل، پۀ کنګل يخو شپو کښې به ئې سخا ډنډونو کښې غوپې ورکولې. ترنولې او ربړولې شو. ګولۍ به ئې پرې ورولې. دا ناروا او دردېدلے داستان ډېر اوږد دے. د قېد وبند سختۍ جدا وې.

صرف پۀ هري پور جېل کښې د لسو زرو نه زيات خدائي خدمتګاران بنديوان وو. مشقتونه به ئې پرې کول. دغو کښې د بېلا بېلو علاقو د نامې جامې لوستي مشران، ديني عالمان او قومي شاعران هم وو چې ډېر سپک به ورته کتلے شو او داسې ذليل حرکتونه به ئې ورسره کول چې د دوي جذبات راوپارېږي او تشدد ته جوړ شي. خو دوي دا ټول ظلمونه او سختۍ پۀ صبراو استقامت زغمل. او پۀ دې صبر زغم الله پاک خدائي خدمتګاران د ازادۍ اعلي نصب العين ترلاسه کولوکښې بريالي کړل.

د عدم تشدد علمبردار او د خدائي خدمتګار تحريک باني فخر افغان ( عبدالغفارخان) د ټول هندوستان دوه درېو د سر مشرانو او لارښودانو کښې د خپل سپېځلي ژوند او د ازادۍ پۀ جدوجهد کښې يو ځانګړے مقام لري او د عدم تشدد پۀ اصولو کلک ولاړ ټول خدائي خدمتګاران زمونږ قامي اتلان دي. د هر دور انساني ضمير، احساس او قومي شعور به د باچاخان پياوړي کردار او عظمت ته سلام کوي.

ستي جانه! پښتانۀ به غلامان وو

کۀ پېدا پۀ دوي کښې فخر افغان نۀ وے