څۀ هم کۀ پۀ ښکاره توګه د پاکستان سياسي چارواکي د افغانستان سره د اړيکو ښۀ کولو دعوېٰ کوي نو پۀ پټه هم ځينې خلق او ادارې دا کوشش کوي چې پۀ افغانستان دباؤ زيات کړي. خو صرف پۀ افغانستان کښې خلق د يو بل سره پۀ شر اخته کړي. بلکې د دغه خلقو دا هم کوشش دے چې د ډيورنډ د ليکې نه پۀ مشرق کښې پراتۀ پښتانۀ د افغانستان نه بېل کړي. بل طرف ته د ډيورنډ د ليکې نه پۀ مشرق کښې مېشته افغان اولس ډېر زيات ځپلے شوے دے. کۀ افغانستان د کال 1979ز نه را پۀ دېخوا پۀ جنګونو کښې تباه شوے دے يا کېږي. هم دغه شان د پښتونخوا افغانان پۀ ډېره پټه او ناترسه دسيسه کښې تباه کوي. له بده مرغه امريکه همېشه لپاره د خپلو مفادو لپاره ټوله نړۍ کښې خلق جنګوي خو پۀ دې لړکښې امريکې ته د برطانئې، سعودي عرب او د پاکستان د جاسوسي فوځي ادارو کمک هم حاصل دے. امريکې هم وخت پۀ وخت پۀ پاکستان کښې د جمهوريت پۀ ځاے باندې د امريت مرسته کړې ده او کوي ځکه چې د امريت پۀ دور کښې د امريکې مقصدونه د پاکستان له لارې ډېر پۀ اسانه پوره کېږي.
پۀ افغانستان کښې د اسلام او جهاد پۀ نوم چې کومه تباهي شروع کېده نو خداے بخښلي باچاخان او ولي خان د هغې نشاندهي د ډېر پخوا نه کړې وه خو له بده مرغه د پښتنو د دې مشرانو دغه خبرې چا نۀ اورېدې او نن حالات دا دي چې نۀ صرف ملت پال ګوندونو سره تړلي خلق بلکې د نورو ګوندونو يعنې د جماعت اسلامي، جمعيت العلماء اسلام، مسلم ليګ، پاکستان پيپلز پارټي او دغه شان نور هم پۀ دې پوهه شوي دي او مني چې پۀ افغانستان کښې جهاد پۀ حقيقت کښې فساد ؤ او د دغه فساد هدف صرف شوروي اتحاد تباه کول نۀ وو بلکې افغان اولس نور هم د يو بل نه بېلول وو.
اول امريکې خپل هدف پوره کړو. روس، امريکه، برطانيه او سعوديان د پاکستان يو مخصوص ټولګي ته پوره پوره د پښتنو د تقسيمولو او غلامان جوړولو لپاره لاره ورکوي. بدقسمتي دا ده کۀ يو طرف ته افغانستان کښې ګډوډے ؤ او د افغانستان چارواکي د پاکستان د دغه ټولګي پۀ دسيسو چپه خولۀ دي، نو بل طرف ته د پښتونخوا اولس هم لکه د پخوا پۀ شان پۀ خوب اودۀ او پۀ خپلو کښې تقسيم دي. د دې باوجود چې زيات خلق پوهه شوي دي او مني چې د افغانستان جنګ جهاد نه بلکې فساد ؤ.
پۀ پاکستان کښې د يو خاص ټولګي هدف د پښتنو پۀ وسائيلو قبضه کول دي خو دوي بيا هم اودۀ دي . کۀ سياسي، مذهبي ګوندونه پۀ دې پوهه هم دي چې د پاکستان دغه خاص ټولګي د اسلام او جهاد پۀ نوم باندې اول د امريکې د ګټو لپاره د اسلام نوم استعمال کړو او اوس د خپل مرام لپاره د اسلام نوم استعمالوي خو بيا هم د دغه مذهبي سياسي ګوندونو مشران خاموشه دي. دوي ويني چې د افغان اولس د تباهۍ او پۀ افغانستان کښې جنګ ته دوام ورکولو لپاره د پېښور، جنډوله، ټانک، دته خېل، شمالي وزيرستان، باجوړ، تيراه، خېبر او نورو ځايونو کښې د ترهه ګرو مرکزونه پرانستې شوي دي. پۀ دغه مرکزونوکښې تربيه شوي ترهه ګر پۀ دې ټوله سيمه کښې د اړي ګړي، د امن غوښتونکو د وژلو لپاره د تورو شيشو پۀ ګاډو کښې ګرځي را ګرځي خو بيا هم مونږ پښتانۀ پوهه نۀ يو. اوس چې کومې خبرې پۀ قامي اسمبلۍ کښې د پاکستان مسلم ليګ (ن) شاهد خاقان عباسي، خواجه اصف، احسن اقبال، خواجه سعد رفيق، د پاکستان پيپلز پارټۍ قادر پټېل، ډاکټر نفيسه شاه يا پۀ سېنېټ کښې د جماعت اسلامي مشتاق احمد خان، د پاکستان پيپلز پارټۍ رضا رباني يا نور کوي نو هم دغه خبرې باچاخان، ولي خان او اسفنديار ولي خان پۀ پارلېمان کښې کولې خو چا ورته غوږ نۀ ؤ نيولے؟
نن وخت راغلے دے چې پښتانۀ مشران او ليکوالان د دې موقعې نه فائده وچته کړي او د اسلام، جهاد، دهشت ګردۍ پۀ نوم باندې د روانو دسيسو مخه ونيسي. کۀ داسې ونۀ شو نو پۀ دې نزدې وختونو کښې به پښتانۀ د لوږې او تندې د لاسه کډه پۀ سر شي او يا به مړۀ شي. د ډيورنډ پۀ کرښه باندې د ازغن تار لګولو نه وروستو پۀ لکهونو خلق بې روزګاره کېږي او هېڅ څوک هم پۀ دغه ازغن تار خبره نۀ کوي. پۀ دې کښې څۀ شک نشته چې پاکستان او افغانستان دوه جدا جدا هېوادونه دي، خو دا هم حقيقت دے چې د ډيورنډ د کرښې نه دواړو غاړو ته پروت يو قام او اولس دے. اوبۀ پۀ ډانګونو نۀ بېلېږي. پکار ده چې د ازغن تار دغزولو نه وروستو د دغه يو قام او اولس پۀ مستقبل باندې هم خبرې وشي. اوس وخت دے چې پښتانۀ سياسي، مذهبي، مشران، ليکوال او دانشوران پۀ خپلو کښې صلاح وکړي چې د ډيورنډ پۀ کرښه د ازغن تار نه وروستو به د پښتون افغان اولس مستقبل څۀ وي؟ د پښتنو د معيشت يواځينۍ لار افغانستان او وسط اېشيائي ملکونو سره تجارت دے او کۀ دا تجارتي لارې بندې شي نو بيا به څۀ وي؟