د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (د ازادۍ يو مجاهد عالم) – م . ر شفق

متعلقه مضامين

پاکستان او فکري تضادات

د خپل ياد پۀ جزيرو کښې (مېرمن نسيم ولي خان) – م ۔ ر شفق

تشدد او عدم تشدد – ليکنه: خضر حيات خان – ژباړه: م.ر شفق

پېدایښت:1914ز. وفات: 10جولایي 1973ء.۔9 درېمه خور.۔1393 هجري

د باچاخان ژوند لیکنه” زما ژوند اؤ جدوجهد “ کښې ” د ترنګزو حاجي صاحب او خدائي خدمتګاري “..سر خط لاندې ذکر شوي دي چې حاجي صاحب دوي زمونږ ملګري وو خو د هغۀ زوے باچا ګل پۀ نوم زمونږ خلاف یوڅۀ پروپېګنډه شروع شوې ده نو۔” ولي (خان) مې پۀ 14 جون1942ز مومندو ته ولېږۀ. هغه ئې ولیدۀ .خبرې ئې ورسره وشوې. دغه وخت حاجي صاحب د ترنګزو وفات شوے ؤاو باچاګل کل اختیاره ؤ. خو چې واپس راغے نو بله ورځ زۀ صوابۍ ته تلم پۀ لاره کښې د هوتي بازار کښې مولانا ګلبادشاه پۀ مخ راغے، هغه اشاره وکړه زۀ ورته ودرېدم. هغۀ بېل کړم. دۀ راته ووې چې ستا برخلاف ټوله پروپېګنډه قلي خان کوي. خو د باچاګل پۀ نوم ئې کوي. زۀ سبا له مومندو ته ځم او باچا ګل سره د دې فېصله کوم. چې دا چرته خداے مونږ له یو سړے پېدا کړے دے نو دۀ پسې دا پروپېګنډې مۀ کوه او کۀ کوې نو بیا مونږ له د دۀ پۀ ځاے یو بل سړے راکړه “.

د مولانا سیدګل بادشاه صاحب اصل نوم سید لطیف الرحیم ؤ. د دوي پلار سید فضل الرحیم د جنوبی اسام پیر طریقت ؤ. او مولانا حسېن احمد مدني (رح). د شمالي اسام پیر طریقت ؤ.او د روژې میاشت به ئې اکثر سلهټ کښې تېروله. خپلو کښې د خوږ تعلق ترمخه مولانا حسېن احمد مدني سید لطیف الرحیم خپله فرزندۍ کښې واخست. ځان سره ئې دارالعلوم دېو بند ته بوتلو. او نوم ئې ورله ګل بادشاه کېښودو او دا دومره مشهور شو چې خپل نوم لطیف الرحیم پس منظر ته لاړ.( د حوالې د پاره وګورئ. د موالانا محمد قاسم .ادینه. کتاب.۔”تذکره علماء خېبر پښتونخوا )”.

مولانا سیدګلبادشاه صاحب یوه زمانه کښې.د مردان نه” صداقت “ اخبار هم جاري کړے ؤ. پښتو کښې ئې واړۀ واړۀ کتابونه چاپ شوي وو. دغو کښې. رساله میراث. تعلیم الاسلام، څلوېښت احادیث، اصول حدیث او درس حدیث شامل دي.

د مولانا صاحب یو زوے ماشوم والي کښې وفات شوے ؤ. لوڼه ئې.سیده مدینه، سیده کلثوم، سیده حامده وې .کشره لور ئې سیده جمیله ژوندۍ ده.

مولانا سید ګل بادشاه صاحب (سواړیان.۔طورو) د دارالعلوم دېوبند فاضل. پۀ کړۀ ؤړه، رنګ جوثه.او قد و قامت زیات ښکلے، دروند، خوږ شخصیت، خوش اوازخطیب، لهجه کښې رعب او دبدبه او زړ ور عالم، د مال جائیداد پۀ لحاظ،د الله فقیر خو ژوند ئې د بادشاهانو پۀ شان تېر کړے ؤ. د ازادۍ پۀ تحریک کښې ئې د مسلمان مجاهد کردار ادا کړے ؤ.

مولانا محمد عنایت الله د طورو،مولانا سیدګلباد شاه سواړیان. او د پېښور رېګي مولانا شمس الحق درې اولني زلمي عالمان ووچې پښتونخوا کښې ئې د جمعیت العلماء هندنمائندګي او ترجماني کړې وه. مولانا حسېن احمد مدني او د دارالعلوم دېوبند اکابرینوسره ئې رابطه ساتله. او پښتونخوا کښې ئې د باچاخان خدائي خدمتګار تحریک سره اوږه پۀ اوږه د ازادۍ مبارزه جاري ساتلې وه.

د ازدۍ قهرمان خان عبدالغفار خان فخر افغان باچاخان چې پاکستان کښې د اوږد جېل نه را خلاص شو نو مولانا هم هري پور جېل کښې دوه کاله قېد تېرولو نه پس.راغلے ؤ. باچاخان دغو ورځو کښې د مولانا د مور پۀ وفات غمرازۍ او فاتحې له سواړیانو ته تشریف راوړے ؤ.

مولانا سید ګلبادشاه او مولانامحمدعنایت الله دواړه پۀ اوویشتمه روژه.136هجري 3 اګست 1948ء. پېشمني ګرفتار کړے شوي وو. دواړو عالمانو به جېل کښې خدائي خدمتګارانو ته د قران درسونه ورکول. مولانا عنایت الله د خدائي خدمتګار تحریک د صوبائي جرګې منتخب غړے ؤ. او د ژوند تر اخره.عملي خدائي خدمتګار ؤ.۔ او مولانا سیدګلبادشاه صاحب د پاکستان قائمېدو نه پس د جمعیت العلماء اسلام بنیاد مضبوط کړو. او تر وفاته امیر جمعیت العلماء سر حد ؤ.

وزیراعلٰی عبدالقیوم خان د مولانا سیدګلبادشاه د خطابت او ایماني صداقت نه وېرېدلو. نو ځکه ئې اووۀ کاله د تورو تمبو شاته ساتلے ؤ. سخت عذابونه ورکړے شوي وو. کله چې د پاکستان باني او ګورنر جنرل قائداعظم محمد علي جناح صاحب وفات شو. هري پورسنټرل جېل ته حکم راغے چې ټول قېدیان به د جناح صاحب غائبانه جنازه کوي. مولانا سیدګلبادشاه ووې چې مونږ د خپل مسلک مطابق جنازه هله کوو چې مړے راته .مخې ته پروت وي. دعا کولے شو. قران خواني کوو خو غائبانه جنازه نۀ کوو. مولانا محمد عنایت الله، مولانا امیر محمد ترخوي او خدائي خدمتګارانو د مولانا ګلباد شاه د اعلان تائید وکړو. پۀ دې مولانا صاحب ته چکۍ کښې د څوارلسو ورځو پورې بندیوان ساتلو سزا ورکړې شوه او صحت خرابېدو سره ئې ذهني حالت هم ګډ وډ شوے ؤ.

بل طرفته وزیراعلٰی عبدالقیوم خان.جېل ته خپل نمائنده وزیر میان جعفرشاه صاحب ور ولېږلواو د وزارت پیشکش ئې ورته وکړو. مولانا صاحب میا جعفر شاه صاحب ته ووې.” کۀ دا پېشکش ستا خان اعظم پخپله کړے ؤ نو زۀ به نۀ وم خفه ځکه چې هغه ما نۀ پېژني، ستا پۀ خبره مې زړۀ ته صدمه ورسېده، تۀ خو ما پېژنے، مونږ سره دې د ازادۍ تحریک کښې کار کړے دے نو تا ته خو معلومه ده چې مونږ نۀ چاته ټیټ شوي یو او نه پۀ چا خرڅېدے شو.

کال ١٩٧٢ز کښې چې د حکومت سازۍ مرحله روانه وه، پښتونخوا کښې د جمعیت العلماء د تعاون نه بغېر یوې ډلې هم حکومت نۀ شو جوړولے. مسجد قاسم علي خان پېښور کښې د قیوم لیګ یوه جرګه مولانا مفتي محمود صاحب او د هغوي ملګرو له ورغله. عبدالقیوم خان اول مولانا سیدګلبادشاه ته ووې تېرو وختونو کښې چې تاسو سره زور زیاتے شوے ؤ د هغې معافي غواړم ۔“. مولانا مسکے شو. وې وئيل قیوم خانه. تۀ پۀ خپلو کړو پښېمانه شوې؟ زۀ خو اوس هم پۀ خپل موقف کلک ولاړ یم.

د پخواني صدر جنرل محمد ایوب خان د 1958ء نوې نوې هېبت ناکه مارشل لاء لګېدلې وه. چا له وېرې غږ نۀ شوکولے خو مولانا سیدګلباد شاه به مذهبي اجتماعاتو کښې ښۀ پۀ ډاګه د غېر جمهوري او غېر ائيني نظام حکومت خلاف تقریرونه کول. دې جرم کښې ئې یو فوځي عدالت کښې پېشي وشوه. فوځي عدالت پوښتنه وکړه. مولانا صاحب.تاسو پاکستان ته ”غېر اسلامی ریاست“ وئيلے دے. او چې د سي ائي ډي کاپۍ ئې ورپسې را سپړدله نو مولانا صاحب ورته ووې. ” فائیل مۀ راؤباسۍ.ماته خپل بیان ټکي پۀ ټکي یاد دے. او بیا هم هغه بیان ئې ورته تېر کړو.

مولانا سیدګلبادشاه صاحب فوځي مجسټرېټ ته ووې ۔ ۔ ۔

“تا پولیټیکل سائنس نۀ دے وئیلے؟ اسلامي ریاست هغه وي چې اسلامی نظام پۀ کښې نافذ وي. چې ائين او دستور ئې اسلامي وي.پ اکستان کښی اسلامي نظام لا نۀ دے جاري شوے. نو ځکه ورته اسلامي ریاست نۀ شو وئیلے. دلته د مسلمانانو اکثریت دے نو پاکستان ته مسلم ریاست یا مسلم ملک وئیلے شو. فوځي مجسټرېټ پۀ دې جواب حېران شو او د مولانا صاحب شکریه ئې ادا کړه.

د طورو ستر صاحب دیوان شاعرتاج ملوک خان دلسوز (خان جی) پۀ یوه موقع امیرمحمدخان هوتي، میان شاکرالله باچا، مهردل خان او مولانا سیدګل بادشاه صاحب ته منظوم هرکلے وئیلے ؤ ” د ګلو بهار“… مولانا ګلباد شاه صاحب ته ئې داسې پیرزوئنې وړاندې کړې وې ۔ ۔ ۔

صد افرین باد بر ګل بادشاه هم

سیدان تل تل کړي داسې مړانه

ذات تو شد.۔احیاﺉ سنت

وارث حضرت (صلعم) عالم یګانه

هرکله راشه سیده ځوانه

پۀ خېر راغلې له سخت زندانه