جهاد، هجرت، پښتانۀ او “مکالمه” – “پښتون”

متعلقه مضامين

!!!کوم کوم غم وژاړو

د ژوند “انګازې” – پښتون

“بتا دوں” ؟؟؟ – پښتون

پۀ ټولنيزو رسنيو (Facebook) دا ډول بحثونه هره ورځ کېږي او ښۀ پرېوانه کېږي. د دې بحثونو څارل، لوستل، بيا برخه پۀ کښې اخستل دومره اوږد کار دے چې څليريشت ګېنټې ورځ ورته لږه ښکاري – دې خبرې نه سترګې نۀ شو پټولې چې دا بحثونه روانو ډېرو سنجيده او پېچلوحالاتو ته زمونږ د اجتماعي ردعمل او رويې څرګندونه کوي. دې کښې د څو استثناګانو نه يو اړخ ته، زياتره کومه ډائسپوره چې ده، ردعملونه او رويې ئې د اندېښمن کېدو وړ وي. دې بحثونو کښې دوه خبرې ډېرې زر سر ته را وخېژي – يوه دا چې هر چا سره د خپلې هغې خبرې ځواب وي چې پۀ تپوس ئې نور ډتوي! دوېمه دا چې پۀ يو وخت دوه متضادې بيانيې پۀ مخه وړي او جبر دا چې دواړو د پاره جوازهم وړاندې کوي! درېمه دا چې بېخي “Escapistan” کښې ښکېل دي، بس خو ذمه واري پۀ بل ور اړول او ځاے پرېښودل دي!!! دوي دا هنر لري چې څنګه فکري موضوعات د غېرت بې غېرتۍ، تشدد او عدم تشدد، “نېشنلسټ” او “نېشنلي” پۀ لفظياتو کښې واړوي را واړوي – دغه ډاکټر فوزيه “پشتين” او عثمان ګل “پشتون” )دا اصل کښې د هغه تحريکي معنې “پشتين”/”پشتون” نۀ دي، د پاپولرزم غېر سنجيده سودا ده( د يو ذهنيت دوه جنسونه دي؛ اعصاب کښې ئې “کرونا” وائرس دے.

مونږ دغه مکالمه خوند د پاره نۀ راخلو – غواړو چې لوستونکي د ذهنيتونو، تضادونو او تأويلونو پۀ سيوري کښې د “هجرت” چې اصل کښې پناه يعني Assylum سره تعبيرېږي، رنګا رنګي د کاغذ پۀ مخ ولولي.

عثمان ګل پښتون: ډاکټر فوزيه وائي چې “مونږ پښتانۀ دې اوس نړيوالو قوتونو ته ووايو چې مونږ د اسلام پۀ نامه جهاد کړے ؤ ستاسو پۀ خوښه – د اسلام يو بل پوائنټ هم دغه شان دے چې پۀ کوم ځاے کښې درباندې دښمن زورور وي، ژوند دې پۀ خطر کښې وي نو هلته نه هجرت وکړئ.

پښتانۀ دې نور ظلم جبر پۀ ځان نۀ برداشت کوي، دوي دې هجرت وکړي. د افغانستان پۀ لار دې روس او بيا داسې مخکښې امريکې او يورپ ته هجرت وکړي. بېن الاقوامي قانون هم دوي ته اجازت ورکوي. سرحدونه به ورته خلاص شي. نړۍ ته دې ووائي چې مونږ جنګ نۀ کوو، مونږ امن غواړو او دوي مونږ پۀ امن ژوند ته نۀ پرېږدي. دوي غواړي چې مونږ جنګ وکړو خو مونږ جنګ نۀ شو کولے، هجرت کوو.”

زۀ خو ئې دې تجويز سره اتفاق کوم، کۀ تاسو اتفاق کوئ نو دا پوسټ ثواب لپاره لسو ګروپونو کښې شئير کړئ!

باز الميار: هجرت د کمزورو خلکو کار دے، مونږ کمزوري خلک نۀ یو. مونږ جنګ نۀ کوو! بس نۀ ئې کوو، خبره ختمه!!! او تۀ پۀ حېث د بهګت سنګهـ^[1] څنګه دومره زر متفق شوې؟ او ډاکټره ترور دي هم کمال ده، چې کله قران سوزوي او کله د اسلام حوالې ورکوي!!! ډاکټرې ته دې ووایه چې سمساره یې غوړې! مونږ به نۀ غلطوې!!! تر تا لویې سمسارې دلته پر ورځني بنیاد لګیا اوسي او هم داسې مونږ پۀ سیاسي توګه د هپنوټائز (Hypnotize) کولو کوشش کوي خو مونږ نۀ هپنوټائز کېږو، ځکه چې مونږ پوهېږو چې جنګ او مقدمه پۀ مېدانِ جنګ کښې کېږي.

تاسو دواړو ته وي اٰر سوري!!! ستاسو ئې څۀ؟ تاسو خو هسې هم د “ډائسپورا (Daispora) بهګت سنګهان یاست؛ مونږ لۀ خپل وطن ګل وطن سره کومه داسې رشته نۀ لرو چې پۀ روپۍ ګټلو او شخصي ازادۍ انجواے کولو پسې ئې پرېږدو – چې ټول پښتون هم مهاجر شي، زۀ او زما کورنۍ به هم دلته اوسو!!! کۀ د نړۍ هر سهولت رانه قطع شي خو د خپلې خاورې هغه خوږ بوي چې لۀ بارانه پس را پورته کېږي، به پرې نۀ ږدم! ستاسو د دې کمزوري او بهګوړا موقف هېڅ مرسته نۀ شم کولې. مننه!

حميد وزيري: هجرت کۀ د کمزورو خلکو کار وي نو زۀ یوه پوښتنه کوم؟

باز الميار: و ئې کړه!

وقاص ايسپزے: دا څومره شوده سړے دے!!! د پنجابي قبضه نوره اسانوي!!! مونږ وایو چې کوم پۀ کراچۍ او لاهور کښې اباد دي، هغوي دې واپس راشي، دے هغه شته هجرت ته پاروي!!!

باز الميار: نۀ پوهېږم چې دوي د چا لپاره لګیا دي؟ خو پر دا فوزیه زۀ مخکښې بدګمانه وم، اوس یقیني شوم.

وقاص ايسپزيه! د پنجابي لپاره خېراتي!!!

وقاص ايسپزے: هو یاره! هغه هم بغېر أجرتهBottom of Form.

احمد اريا نسب: والله افرین پۀ دي پاخۀ فکر باندې!!! دښمن غواړي هم دا چې ته وطن ور پریږدي. بېن الملیانو کۀ چا ته وطنونه ورګټلے، فلسطینیانو ته به ئې ورګټلے ؤ.

قېصر اپريدے: دا سړے پۀ بېن السطور کښې د عدم تشدد پۀ نظریه طنز کوي. مطلب ئې دا دے چې یا به جنګ کوو یا بیا هجرت پکار دے؛ خو پوهه ئې ناقصه ده – دے د جنګ پۀ باره کښې هماغه د تورې او ټوپک ذهن لري، حالانکې پُر امنه سیاسي جدوجهد هم د جنګ او مقابلې نوم دے؛ د نوي وخت د جنګ انداز دغه دے، ځکه مونږ اوس هم د جنګ پۀ حالت کښې یو، نۀ تښتېدلي یو نۀ به وتښتو او نۀ د دې سړي د “شکسته اډیالوژۍ” سره همغږي یو.

باز الميار: قربان دادکه!

عثمان ګل پښتون: عدم تشدد!!! هاهاها!!! عدم تشدد څۀ شے دے؟ پښتانۀ او عدم تشدد؟ د خندا نه دې مړ کړم. عدم تشدد کۀ د جنګ نۀ کولو نامه وي، بیا خو سمه ده؛ خو د عدم تشدد معنٰي دا وي چې کوم انسان کۀ د هر رنګ نسل جنس سره ئې تعلق وي، د انسانیت پۀ نظر ورته وکتل شي؛ نو دا عدم تشدد دے. خو کۀ پۀ کور کښې خپله ښځه او بچي وېروم، د نصیحت پۀ نامه ئې قېدیان ساتم، ذهني جسماني تشدد خپل پلرنے پښتو حق ګڼم، د ورور عزیز سره پۀ پوله پټي جنګ کوم؛ دا زما پښتو وي، د ګاونډي سره پۀ یو لوېشت ځاے جنګ کوم، دا زما نرتوب وي، پۀ روژه کښې د روژه ماتي پۀ وخت د بل سر ماتوم، دا غېرت وي، ټوپک تمانچه ګرځوم، دا د پښتون زېور ګڼم – او بیا چې سیاسي مېدان کښې باچا خان مرکز کښې ودرېږم، د عدم تشدد خبرې کوم، دا زما سیاست وي!!! خو کۀ د ملا پۀ وېنا ټوپک راخلم، جهاد کوم، انسانان وژنم؛ دا سمه ده، اسلامي فریضه ده – خو کۀ څوک د هجرت خبره کوي دا بیا طنز شو؟

باز الميار: نو تۀ بیا لۀ کومه د قام او سیاست ډائسپورین اولف کېرو شوې چې لګیا یې او دلته پښتانۀ فکس کوې؟ دا چې کور ښځه لور او زوے وېروي، د ټولو داخلي او خارجي جنګو برخه خو هم دا خلک دي؛ دا د تشدد والا هم دغه خلک دي د عدم تشدد پېروکار، خو ما کله هم داسې څوک نۀ دي لیدلي چې هغه دې کور څوک وېروي.

عثمان ګل پښتون: چپ شه! توبه وباسه! ګنهګار به شې! پښتانۀ چې پۀ بچیانو او ښځه تشدد و نۀ کړي، د دوي پښتو کچه کېږي. وائي چې داسې نۀ کوې، بیا ماشومان خرابېږي.

باز الميار: هغه د تشدد والا پښتانۀ دي، ستا همفکران!

عثمان ګل پښتون: تشدد والا او عدم تشدد والا ټول پښتانۀ ئې وینزې او خپل ملکیت ئې ګڼي، دا پښتو ده.

باز الميار: دا ستا خیال کېدے شي، ځکه چې لبرل سپږې خوړلی یې! زما پښتانۀ پۀ خپل جوړښت کښې ډېر بهترین ژوند کوي، ټول بهرنیو جوړښتونو خراب کړي دي.

قېصر اپريدے: څومره ګمراهۍ دې چې بیان کړې، دا د عدم تشدد پۀ کهاته کښې ولې اچوې؟ عدم تشدد خو مونږ د دې ټولو ګمراهیو علاج ګڼو! کۀ څوک د عدم تشدد برعکس د دې ټولو عېبونو ښکار وي نو دا د نظریې عېب خو نۀ دے، د خلقو د خپل هوس او جهالت عېب دے! زما پۀ خیال ستا د پوسټ پۀ تشریح کښې ما ستا د نفسیاتو سهي اړخ را ټینګ کړو، ځکه دې ردعمل شدید ؤ؛ مګر بالواسطه دې خپل تردید پۀ خپله وکړو. والله ما ته پۀ تا پورې خندا راغله.

عثمان ګل پښتون: بحث به کوو، زړۀ به سره نۀ بدوو. تا ته خندا درځي او کۀ ژړا درځي، خو دا خو حقیقت دے چې عدم تشدد بې غېرتي ده او زۀ دعويٰ کولې شم چې زۀ دغه بې غېرتي کوم، ما ته پۀ دې بې غېرتۍ فخر دے؛ تۀ ئې نۀ شې کولے، ځکه چې تۀ یو ډېر دروند پښتون یې. عدم تشدد د پاره به دغه پښتونولي غېرت وژنې او تۀ ئې نۀ شې وژلے؛ ما وژلے دے.

قېصر اپريدے: تا خو فېصله وکړه! خبره دلیل ته هډو پاتې نۀ شوه! ستا فېصله مې منظوره ده، تا دې خداے تل غېرت مند لري خو دلته د غېرت د فلسفې. جوړ څۀ دے؟

خبره باید د علم او جهالت پۀ بنیاد وشي؛ د جهالت د پاره د تاریخ د تسلسل نه د پښتنو ذمه داره د ریاستونو اډیالوژي ده – اوس د دې مخالفې اډیالوژي سره به مقابله کوو کۀ هجرت ته به ځان جوړوو؟او دا هم چې د ایډیالوژي سره به پۀ اډیالوژي جنګېږو کۀ پۀ ټوپک؟ کله چې پۀ ټوپک جنګ وشي او مونږ ماتې وخورو نو هجرت خو به هله کوو!!! نو مونږ خو پۀ ټوپک نۀ یو جنګېدلي، بیا د هجرت کولو ستا د ترغیب جواز څۀ دے او مطلب ئې څۀ دے؟

عثمان ګل پښتون: اوس لار تا راغلې!!! ما دا وئیلي چې ډاکټر فوزیه دا تجویز وړاندې کړے چې پښتانۀ دې هجرت وکړی، سنت طریقه ده – ستا متفق کېدل ضروری نۀ دي. هغې تجویز وړاندې کړے، زۀ ورسره متفق یم. د پښتنو د ښۀ سباوون د پاره کۀ دا وشي. دا پۀ تاریخ کښې مخکښې هم شوي دي او دا ترغیب نۀ دے، تجویز دے – ستا کۀ نۀ وي خوښه، مۀ ئې کوه! خو تا بېن السطور زۀ مورد الزام وګرځولم چې زۀ عدم تشدد پورې خندا کوم. تۀ به ئې پۀ تش نعره د عدم تشدد مئین یې او زۀ ورباندې پرېکټیکل عمل کوم.

قېصر اپريدے: د بې منطقه تجویز سره تۀ متفق ښۀ یې، ستا خبره سمه ده، زما متفق کېدل ورسره ضروري نۀ دي، زۀ د خپلې خاورې امانت یم، خپل وجود به خپلې خاورې ته واپس ورکوم.

عثمان ګل پښتون: کراچۍ ته دې هجرت کړے دے، ډوزې مۀ ووله! ما اول کراچۍ ته پلار سره هجرت کړے ؤ، بیا مې عربو ته هجرت وکړو؛ د خپلې خاورې بوي راباندې هم خوږ لګي، ځکه چې دغه خاوره مو وړوکوالي کښې خوړلې ده.

قېصر اپريدے: زۀ اوس هم دعويٰ کوم چې پۀ پښتنه خاوره د خپل ملکیت خاوند یم – هجرت او مسافري دوه جدا نومونه دي. د بې منطقه لیکنې منفي اړخ دا وي چې هر سړے د خپلې خوښې الفاظو ته د خپلې خوښې معنې ورکوي، څنګه چې دې زما سنجیده خبرو ته د ډوزو لفظ استعمال کړو.

عثمان ګل پښتون: خداے دې وشرموه نو مونږ جهاد کړے ؤ، نو اوس به هجرت وکړو کنه ثواب د پاره.

عبدالخالق ناصر: عثماني ګله! قونصلېټ شریف ته ورغلې کۀ نۀ؟

باز الميار: تۀ خو پۀ اېډوانس کښې تللے یې، ستا او ستا د دې ترور ئې پرې څۀ؟

عثمان ګل پښتون: بازه! لږ ساعت وروستو ورځم. نور خو هجرت ما کړے دے.

باز الميار: تا هجرت نۀ دے کړے، تۀ د فردي ازادۍ او روپیو ګټلو لپاره فرار شوے یې.

عثمان ګل پښتون: خداے دې وشرموه، نو هجرت چې سړے وکړي خو پېسې به ګټي کنه! پۀ غلامۍ کښې پېسې نۀ شي ګټلې؛
یا به ورته ‘یس سر’ وايې نو نوکري به درکوي.

باز الميار: ژوند یواځې پۀ پېسو نۀ کېږي، چې خپل خواهشات کم کړې هم کېږي.

ظفر عال: اصل کښې د دۀ خواهشات دلته نۀ پوره کېدل. او ډېر خواهشات ډېرې پېسې غواړي.

نظام باچا: Bottom of Formزۀ هم هجرت ته تيار يم.

باز الميار: نظام باچا! تۀ هم هجرت وکړه! مونږ ئې کلک مخالفین یو.

شاه وزير: ډاکټر فوزيه د فريمېسن ګروپ د پاره کار کوي، د فوزيه اوسنے مينده د Scottish Rite 32 Degree Masons غړے دے، دا چې هر څۀ وائي او کوي، د دې شا ته د ډېرو بدو خلکو لاس دے. زۀ پوښتنه لرم چې کۀ پۀ هجرت تاسو دښمن ماتوئ نو خوست پکتيکا د وزيرستان لۀ مهاجرو ډک دي، يواځي پۀ پکتيکا کښې 105 کورنۍ دي؛ کۀ رښتيا مرسته ورسره کوئ نو د راغلو خلکو سره ئې وکړئ! د دې خلکو هدف يواځي پښتون در پۀ دره کول دي، نۀ چې مرسته ورسره کول.

باز الميار: شاه وزيره! دغه خو خبره ده کنه!

محمد يوسف ورور موساخېل: واډورے نۀ پرې بدلوم کۀ امير ګړد شاه جوي راکړي. انشاء الله مونږ به پر خپل نيکني ټاټوبي هر څۀ ګالو خو پرې به ئې نۀ ږدو )واډورے زمونږ د يوۀ غرۀ لمن ده(.

سيد نثار اغا: تر ټولو زیات متشدد دے خپله دے او هم دغه ئې کار دے چې قوم پۀ غلطه پټړۍ روان کړي. دوي خپله د وطن نه تښتېدلي دي، هلته پۀ ډالرو او ریالونو مزې کوي او پۀ هغو پسخند وهي چې د وطن پۀ زمکه او وطن کښې پراتۀ دي.

حضرت افغان: ښه نو سپين ږيرے تسليم شو!!!

خالد لغل خانی پښتون: کۀ غل نۀ تښتي نو مل دې وتښتي؟

باز الميار: خالده! هو! خو تر لوټلو مخکښې.

خلقي پښتنه: مونږ کمزوري نۀ يو خو جنګ نۀ کوو، داسې مو مړۀ کوي لکه سپي. مونږ لا نۀ يو کمزوري؟ خپله کمزوري به منو چې پنجاب ته کمزوري يو.

باز الميار: دې ته کمزوري نۀ وائي غوړې! دې ته زېرِ عتاب او بې وسه وائي.

خلقي پښتنه: بازه! کمزوري بيا څۀ ته وائي؟

باز الميار: کمزوري چې تښتي او کور خالي کوي، وطن پرېږدي او تش د ځان غم ورسره وي.

خلقي پښتنه: نو مونږ خو بې وسه هم نۀ يو!!!

باز الميار: نو مونږ بې وسه څنګه نۀ یو چې نهه نوي ښځې پۀ جهاد کښې مېخکي چندې له ورکوي او تا غوندې یوه یوه غوړه چې سیاسي ده، هغه زمونږ کردار کشي کوي!!! نو پاتې څۀ شو؟ ځوانان نوي فیصده ګل خانان او مسلمانان دي، بې وسي نوره څنګه وي؟
قام پر قبیلو تقسیم دے، پر فرقو تقسیم دے، معاشي کمزورے دے سیاسي نۀ دے او علمي نۀ دے؟ بې وسي نوره څنګه وي؟

خلقي پښتنه: نو بيا سل کلن تحريک څۀ وکړل چې نوي فيصده پښتانۀ ګلخانان دي، پر پاکستان مئین دي؟ دا خلک پر پاکستان چا داسې مئین کړل چې خپله پښتو ځينې پاتې ده او اردو خپل فخر بولي؟

باز الميار: دا د نصاب او د پښتنو سیاسي ملګرتیا او ستا غوندې د بلا نقادانو کمال دے.

طارق افغان: المیار صاحب! دا سپین ږیرے ستا یار دے خو لږ شانتې بد خوښوي، د عمر پۀ دې برخې کښې هم.

باز الميار: چې لۀ هډونو سېک ووځي، بیا زهر ژبې او قلم له لاړ شي.

Bottom of Form

1. بهګت سنګهـ چې پېرنګيانو ونيولو نو وې پوښتلو، “تا خټين ولې عدالت کښې ډزولے ؤ؟”، هغۀ ورته وئيلي وو، “کله چې ستا غږ نۀ اورېدلے کېږي نو بايد چاودنه ورته وکړې او غږ دې واورېدے شي” – دغه شاليد کښې د “بهګت سنګهـ” اصطلاح د هغو ناستو تشريفونو د پاره ده چې کندهار وولي. د دوي د انقلابي ډوزو ته چې څوک غوږ نۀ ږدي نو ګډې وډې شروع کړي. ↑